Ιε�ός �αός Αγίου Δημητ�ίου
Στο κέντρο του Νευροκοπίου βρίσκεται ο ναός του Αγίου Δημητρίου ο οποίος οικοδομήθηκε το 1866 όπως μαρτυρεί ο Μητροπολίτης Νευροκοπίου Νικόδημος το 1901. Σημαντικά ιστορικά γεγονότα συνδέονται με τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου καθώς μετά την δημιουργία της Εξαρχίας από τους Βο�λγαρους διεξήχθη αγώνας ανάμεσα σε αυτο�ς και τους Πατριαρχικο�ς για την διεκδίκησή της. Μέχρι το 1899 η θεία Λειτουργία ψαλλόταν για Έλληνες και Βουλγάρους στην ελληνική αλλά λόγω βουλγαρικών απαιτήσεων και επεισοδίων οι Το�ρκοι έκλεισαν το ναό. Τα γεγονότα πήραν άσχημη τροπή μετά το 1901 όπου το άνοιγμα του ναο� από τους Το�ρκους και την εκ περί τροπής λειτουργία του από Πατριαρχικο�ς και Εξαρχικο�ς πυροδότησε τις έντονες διαμάχες μεταξ� τους. Ένοπλες ομάδες εξαρχικών τρομοκρατο�σαν τον Ελληνισμό της περιοχής, με αποτέλεσμα να κλείνουν οι ναοί και δολοφόνησαν τον Έλληνα δάσκαλο Θωμά Παπαγεωργίου. Τον Οκτώβριο του 1903 ο μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος επισκέφτηκε το Κάτω Νευροκόπι και ο ναός άνοιξε ξανά για τους Πατριαρχικο�ς και τους Εξαρχικο�ς, αλλά την ήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου 30 ένοπλοι εξαρχικοί συνέλαβαν στον ναό και δολοφονήσαν έξω από την κωμόπολη τους πατριαρχικο�ς επίτροπους του ναο�, Ιωάννη Ζαφεφίου, Νικόλαο Γερμανό, το γιο του Γεώργιο και το δάσκαλο Κ. Χρηστίδη. Τα αιματηρά επεισόδια συνεχίστηκαν και το 1906 καθώς 300 Εξαρχικοί περικ�κλωσαν το Κάτω Νευροκόπι και σκορπίσανε για τρεις ώρες τον τρόμο στην κωμόπολη δολοφονώντας τους πατριαρχικο�ς προεστο�ς . Ο Ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τ�πο της καμαροσκεπο�ς τρίκλητης βασιλικής με δωδεκάπλευρο τρο�λο και περίστωο τριώροφο κωδωνοστάσιο. Ο γυναικωνίτης στην νότια και βόρεια πλευρά του ναο� απολήγει σε παρεκκλήσια αφιερωμένα αντίστοιχα στον Άγιο Κωνσταντίνο και Ελένη και στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η εικονογραφία του ναο� από τον 19ο αιώνα έχει καταστραφεί και τα μόνα τμήματα που διασώζονται είναι στην καμάρα του ναο� και σε κάποια μέρη του ιερο� Βήματος. Το τέμπλο ξυλόγλυπτο του 19ου αιώνα, στην άνω πλευρά του φέρει τρεις ζώνες εικόνων και ημικ�κλιο με διάτρητη διακόσμηση στο πλάτος του κεντρικο� κλίτους στο οποίο βρίσκεται ο Σταυρός και τα Λυπηρά. Οι περισσότερες φορητές και δεσποτικές εικόνες έχουν εικονογραφηθεί μεταξ� 1868 – 1873. Κάποιες από αυτές είναι δημιουργίες του γνωστο� Ζωγράφου Γεώργιου Γεωργιάδη από το Άνω Νευροκόπι, σημερινό Γκόρτσε Ντέλτσεφ . Απ αυτές ξεχωρίζει η εικόνα του Αγίου Δημητρίου με τις μορφές της σε χρυσοκέντητες πολυτελείς φορεσιές. Επίσης την ίδια παλαιότητα έχουν τα βημόθυρα, ο επισκοπικός θρόνος, ο άμβωνας και δ�ο μεγάλα ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια.
