Πολιτισμικές Διαδ�ομές ()

Από την Κομοτηνή κατευθ�νεστε ΝΑ προς Μαρώνεια, παρακάμπτετε το Κόσμιο και σε 17χλμ. μπαίνετε στον οικισμό της Ξυλαγανής, περιοχή αγροτική με πλο�σιο (βαμβάκι και δημητριακά) αρδευόμενο κάμπο. Ονομαστά ήταν τα σκόρδα Ξυλαγανής, που σπάνια τα βρίσκει κανείς τώρα. Οι κάτοικοί της έφτασαν εδώ το 1924 από την Ανατολική Ρωμυλία με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Πάνω στον κεντρικό δρόμο, στην έξοδο προς Μαρώνεια, ένας αναπαλαιωμένος αλευρόμυλος (δωρεά των οικογενειών Ουζουνοπο�λου και Ατζεμιάν) στεγάζει το Λαογραφικο� Μουσείο του «Πολιτιστικο� ΟμίλουΞυλαγανής» (ΠΟΞ), εμβαδο� 700τ.μ. Υλικές μαρτυρίες από την τέχνη, τη ζωή και την ιστορία του τόπου - δωρεές των κατοίκων του χωριο� - προβάλλουν το λαϊκό πολιτισμό της περιοχής. Εξαιρετική η αξιοποίηση του φωτογραφικο� υλικο�. http://www.xylagani-mouseio.gr/ Πριν την άφιξή σας,  τηλεφωνήστε στα: +30 25330 22388 και +30 693 6148 685. Από την Ξυλαγανή, φτάνετε μετά από 11χλμ. στον διατηρητέο παραδοσιακό οικισμό της Μαρώνειας, χτισμένο στους πρόποδες του όρους Ίσμαρος, με θέα το Θρακικό Πέλαγος, τη Θάσο και τη Σαμοθράκη. Ιδρ�θηκε τον 16ο αι., όταν οι κάτοικοι της παραλιακής ομώνυμης πόλης κατέφυγαν εδώ για να γλυτώσουν από τους πειρατές. Κάντε μια στάση στη γραφική πλατεία με τα βαθ�σκιωτα πλατάνια. Περιπλανηθείτε στα σοκάκια με τα μακεδονίτικα πέτρινα αρχοντικά του 19ου αι. ( Χατζηαλέξη, Καράβα, Πανδερυμένου), τότε που οι Μαρωνίτες έμποροι και τραπεζίτες διέπρεπαν στα κέντρα του Ελληνισμο� (Οδησσό, Τεργέστη, Αλεξάνδρεια, Κωνσταντινο�πολη) και γέμιζαν πλο�τη την ιδιαίτερη πατρίδα. Δείτε τους ναο�ς του 18ου αι. (της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου), το σχολείο του 1908. Το οικοδομικό υλικό του προέρχεται από την αρχαία Μαρώνεια και τα μάρμαρα του από το θέατρο της! Την έκθεση «Η Μαρώνεια και ο Ίσμαρος από τα προϊστορικά μέχρι τα νεότερα χρόνια» στο αρχοντικό Ταβανιώτη. Η Αρχαία Μαρώνεια, ιδρυμένη από Χιώτες αποίκους, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του ΄Ισμαρου, στα μέσα του 7ου π .Χ. α ι., μεγάλο εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο με εξαιρετικό κλίμα, - κάτι που αμέσως διαπιστώνει ο σημερινός επισκέπτης-, τον 4ο αι. π.Χ. είχε αναλάβει το μεγαλ�τερο τμήμα του εμπορίου στον χώρο της Θράκης. Προσαρτήθηκε στη Μακεδονία στα μέσα του 4ου αι. π.Χ., ενώ το 167 π.Χ. η Ρώμη προχώρησε στη σ�ναψη συμμαχίας μαζί της. Η ακμή της συνεχίστηκε και κατά τους βυζαντινο�ς χρόνους. Η οχ�ρωση της κλασικής πόλης έχει μήκος 10χλμ. και περιλαμβάνει μία έκταση 4.000 στρεμμάτων από την παραλία μέχρι την κορυφή του Ίσμαρου. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι τεράστιος και η επίσκεψή του παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μεγάλη ποικιλία ευρημάτων, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο, όπου δεσπόζει η ελιά. Διαδρομή στην Αρχαία Μαρώνεια Από την Μαρώνεια προς Άγιο Χαράλαμπο, σε 4χλμ. θα βρείτε δεξιά πινακίδα για να δείτε τα θεμέλια του ιερο� του Διον�σου (4ος αι. π.Χ.). Στο Ιερό αυτό βρέθηκε πήλινο προσωπείο του Διον�σου, το οποίο εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής. Πιο κάτω, στον κεντρικό χωματόδρομο περνάτε από το αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας, συνεχίζετε παράλληλα με το Θρακικό Πέλαγος κάτω από τον Ίσμαρο και την αρχαία πόλη του, και τμήμα των τειχών της. Σε 1χλμ. από το θέατρο μπαίνετε στην περιοχή της Μαρμαρίτσας με τα λευκά πετρώματα (αρχαία λατομεία). Συνεχίζετε ανάμεσα στους ελαιώνες απ’ όπου περνά το εθνικό μονοπάτι Ε6. 2χλμ. μετά το θέατρο δεξιά βρίσκεστε μπρος στους δ�ο βοτσαλωτο�ς κολπίσκους της Μαρμαρίτσας, 300μ. από τον κεντρικό χωματόδρομο. Το Αρχαίο Θέατρο της Μαρώνειας Κατασκευάσθηκε στην ελληνιστική εποχή, αλλά έχει υποστεί μετασκευές στα ρωμαϊκά χρόνια. Σώζονται τρεις σειρές από το λίθινο κοίλο, ο κεντρικός και ο πεταλόσχημος αγωγός της ορχήστρας και το κτήριο της ρωμαϊκής σκηνής. Το θέατρο διέθετε 2.500 θέσεις και υπήρχαν 10 σειρές κερκίδων, κάτω από τις οποίες βρέθηκε ο κτιστός αγωγός που έστελνε τα νερά του βουνο� στη θάλασσα. Το μνημείο ήταν σε χρήση μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ. Έχει εξαιρετική ακουστική: η θέση που βρίσκεται χτισμένο λέγεται ακόμη και σήμερα Καμπάνα! Το καλοκαίρι του 2009 ολοκληρώθηκαν τα έργα αποκατάστασης και δόθηκαν οι πρώτες παραστάσεις έπειτα από 1.600 χρόνια σιωπής! Ο αρχαιολογικός χώρος που περικλείει το θέατρο είναι ανοικτός Δευτέρα – Τρίτη: 8:00 – 15:00 και Τετάρτη – Κυριακή: 8:00 – 16:00. Άγιος Χαράλαμπος Από τη Μαρώνεια παίρνετε τον δρόμο που 5χλμ. μετά οδηγεί στη θάλασσα και συγκεκριμένα στο λιμανάκι του Αγ. Χαραλάμπους, όπου κάθε πρωινό οι ντόπιοι ψαράδες βγάζουν άφθονο φρέσκο ψάρι που πηγαίνει θαυμάσια με το κρασί της περιοχής. Εδώ βρισκόταν και το αρχαίο λιμάνι, του οποίου μπορείτε να διακρίνετε τον λιμενοβραχίονα καθώς και λείψανα μνημείων της ρωμαϊκής και της βυζαντινής περιόδου. Από τη Μαρώνεια στα Πετρωτά και την Αρχαία Ζώνη Ξεκινήστε από Μαρώνεια για Άγιο Χαράλαμπο. Στο 4ο χλμ. θα βρείτε πινακίδες προς Αρχαίο θέατρο. Στρίψτε αριστερά από εδώ και πέρα ο δρόμος είναι χωμάτινος. Για περίπου 1700 μ., μέχρι το αρχαίο θέατρο ο δρόμος είναι καλός. Για τη συνέχεια θα ήταν καλ�τερα να έχετε αμάξι τετρακίνησης 4Χ4. Μετά το θέατρο θα συνεχίσετε παράλληλα με το Θρακικό Πέλαγος κάτω από τον Ίσμαρο και την αρχαία πόλη του, και τμήμα των τειχών της. Σε 1χλμ. από το θέατρο μπαίνετε στην περιοχή της Μαρμαρίτσας με τα λευκά πετρώματα (αρχαία λατομεία). Συνεχίζετε ανάμεσα στους ελαιώνες απ’ όπου περνά το εθνικό μονοπάτι Ε6 και σε 2χλμ. και μετά το θέατρο δεξιά μπρος τα δ�ο βοτσαλωτά κολπάκια της Μαρμαρίτσας 300 μ. από τον κεντρικό χωματόδρομο. Σε 1χλμ. πινακίδα δείχνει προς Μεγαλιθική π�λη και Ληνό. Εμφανής δρόμος δεν υπάρχει ωστόσο με όχημα 4χ4 μπορείτε να προχωρήσετε ακόμα 700μ. Θα συνεχίσετε με τα πόδια για 3 λεπτά ακολουθώντας τις πινακίδες ή τα βέλη αριστερά και θα φτάσετε στη Μεγαλιθική π�λη με μονολιθικές παραστάσεις. Τώρα περπατώντας δεξιά ακολουθώντας τα βέλη για 15 λεπτά θα φτάσετε στον λαξευτό ληνό. Προχωρήστε στον κεντρικό χωματόδρομο και σε 1χλμ. θα βρείτε πινακίδα «Οδ�σσειο ρείθρο» και λίγα μέτρα πιο κάτω μπαίνετε στην περιοχή Σ�ναξης για την παραλία ακολουθήστε δεξιά την διαστα�ρωση για να βρεθείτε στη Σ�ναξη με τα early  chris ευρήματα. Από τη Σ�ναξη τα αρχαία χρόνια έφευγαν τα πλοία για να μεταφέρουν στη Σαμοθράκη τους προσκυνητές του Ιερο� των Μεγάλων Θεών. Συνεχίζοντας στον κεντρικό χωματόδρομο σε 1,5χλμ. έχετε θέα την θάλασσα και συναντάτε έναν ερειπωμένο π�ργο. Στην συνέχεια, ακολουθείτε δεξιά και φτάνετε στις κατασκηνώσεις και την παραλία των Πετρωτών ενώ ο δρόμος συνεχίζει παραλιακά και σε απόσταση 6 χλμ. φτάνει στην αρχαία Ζώνη που από μόνη της είναι ένας ξεχωριστός και ιδιαίτερου ενδιαφέροντος προορισμός.

Αφετηρία μπορεί να αποτελέσει το «σήμα κατατεθέν» της πόλης, ο Φάρος. Χτίστηκε το 1880 από τη Γαλλική Εταιρεία Φάρων και Φανών «Administration Générale des Phares de l` Empire Ottoman», που κατασκευάστηκε για να καλ�ψει τις ανάγκες της αυξημένης ναυτιλιακής κίνησης που έφερε η δημιουργία του σιδηρόδρομου το 1870. Άλλωστε, η δημιουργία του σιδηρόδρομου και του λιμανιο� της Αλεξανδρο�πολης έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για την ίδρυση και ανάπτυξή της. Από τον Φάρο, βαδίζετε στην παραλιακή λεωφόρο, περνάτε μπροστά από το Δημοτικό Ωδείο, το Δικαστικό Μέγαρο, τον χώρο που το φθινόπωρο πραγματοποιείται η έκθεση βιβλίου και στρίβετε δεξιά στην οδό Ζαρίφη, όπου δεσπόζει το νεοκλασικό κτήριο της Ζαριφείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας (1923). Στον κήπο του κτηρίου που τώρα στεγάζει τα πρότυπα σχολεία της Παιδαγωγικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, μαρμάρινη προτομή του Γεωργίου Ζαρίφη, ή έργο του γλ�πτη Περαντινο�, τιμά τον δωρητή και μεγάλο εθνικό ευεργέτη. Από την Ζαρίφη στρίβετε δεξιά στη Λεωφόρο Δημοκρατίας, με τα καφενεία, τα μπαρ και τα δημόσια κτήρια. Περνάτε μπροστά από το Δημαρχείο, από το Δημοτικό Θέατρο, που βρίσκεται δίπλα στο Δημαρχείο, και στρίβετε αριστερά στη Λεωφόρο 14ης Μα�ου, έναν μεγάλο εμπορικό δρόμο με φαρδιά πεζοδρόμια και ενδιαφέροντα καταστήματα. Στον αρ. 63 της λεωφόρου, συναντάτε, στα αριστερά σας, ένα νεοκλασικό κτήριο. Στη μικρή πρασιά του, μερικά τραπεζάκια και λίγες καρέκλες καθώς και μια μικρή βιβλιοθήκη σας εκπλήσσουν ευχάριστα και σας δημιουργο�ν ένα αίσθημα οικειότητας. Σηκώνοντας το βλέμμα, βλέπετε αριστερά της εισόδου το σήμα του Εθνολογικο� Μουσείου Θράκης. Αφιερώστε όσο περισσότερο χρόνο μπορείτε να διαθέσετε. Αξίζει πραγματικά τον κόπο. Στο ίδιο Μουσείο μπορείτε να συνεννοηθείτε και για την επίσκεψή σας στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Εθνολογικό Μουσείο Θράκης στην Αλεξανδρο�πολη Το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης – Αγγελική Γιαννακίδου στεγάζεται σε μισθωμένο πέτρινο νεοκλασικό κτήριο του 1899 και είναι αυτοχρηματοδοτο�μενο. Το εκθεσιακό υλικό προέρχεται από τον ευρ�τερο ιστορικό χώρο της Θράκης και χρονολογείται από τα τέλη του 17ου αι. έως τις αρχές του 20ου αι. Κατατοπιστικά βίντεο σας φέρνουν σε επαφή όχι μόνο με τον τρόπο ζωής αλλά και με την τεχνογνωσία της εποχής. Ζωντανός τόπος γνωριμίας με τον λαϊκό πολιτισμό της Θράκης, συνδέει την παράδοση και τη γνώση που εμπεριέχεται σε αυτήν, με τον προβληματισμό της σ�γχρονης κοινωνίας. Τηλέφωνο: +30 25510 36663 www.emthrace.org [email protected] Κατεβαίνετε τη Λεωφόρο 14ης Μα�ου και στρίβετε αριστερά στην οδό Αίνου, στη συμβολή της με την οδό Μαζαράκη θα βρεθείτε μπροστά στο πάρκο της Μητροπόλεως, όπου βρίσκεται ο επιβλητικός μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου, η Αρχιεπισκοπή και το Εκκλησιαστικό Μουσείο. Ανεβαίνετε τα σκαλιά και χτυπάτε το κουδο�νι. Η ατμόσφαιρα είναι κατανυκτική και κατευναστική. Όλα αποπνέουν σεβασμό και ηρεμία. Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως To Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως ιδρ�θηκε το 1976 και στεγάζει τη συλλογή εκκλησιαστικών αντικειμένων που συγκεντρώθηκαν από τους ναο�ς και τις μονές της εκκλησιαστικής επαρχίας της οικείας μητρόπολης. Ο κ�ριος όγκος των έργων χρονολογείται στο 18ο και 19ο αι. Λιγοστά είναι τα εκθέματα, κυρίως παλαίτυπα και λίγες φορητές εικόνες, που χρονολογο�νται στους 15ο - 16ο – 17ο αιώνα. Οι φορητές εικόνες αποτελο�ν τον πυρήνα της συλλογής του μουσείου και ταυτόχρονα το σπουδαιότερο και μεγαλ�τερο τμήμα της και εκπροσωπο�ν κάθε κατηγορία. Τηλέφωνο: +30 25510 82282 �ρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή: 9:00 – 14:00, Σάββατο: 9:30 – 13:30 Κυριακή ανοιχτό από 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου. Ανοιχτό και στις 27 Σεπτεμβρίου. Επισκέψεις σε ημέρες αργιών: �στερα από συνεννόηση. Από την Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, επιστρέφετε στη Λεωφόρο Δημοκρατίας και κατευθ�νεστε προς το Ιστορικό Μουσείο, σχεδόν απέναντι από το Δημαρχείο. Η ξενάγηση διαρκεί περίπου μια ώρα, όπου με διασκεδαστικό και έξυπνο τρόπο μαθαίνετε χίλια δυο πράγματα για την πόλη και την ιστορία της. Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρο�πολης Το τριώροφο κτήριο του Ιστορικο� Μουσείου Αλεξανδρο�πολης βρίσκεται στον αρ. 335 της Λ. Δημοκρατίας. Η ανέγερση του Μουσείου πραγματοποιήθηκε χάρη στις δωρεές πολιτών της Αλεξανδρο�πολης καθώς και στην παραχώρηση οικοπέδου το 1990 από το υπουργείο Πολιτισμο�. Η μόνιμη έκθεση με την ιστορία της Αλεξανδρο�πολης κρ�βει πολλές εκπλήξεις και εξάπτει το ενδιαφέρον του επισκέπτη: φωτογραφικές συνθέσεις και αναπαραστατικό υλικό, διαδραστικά οπτικοακουστικά μέσα και προβολές, τον βοηθο�ν να κατανοήσει τη σχέση της πόλης με το σιδηρόδρομο και το λιμάνι, την αστική και αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της, την οικονομική και πολιτική διαδρομή της,  την πνευματική και κοινωνική ζωή, να γνωρίσει τις πληθυσμιακές ομάδες που τη συγκρότησαν. Τηλέφωνο: +30 25510 28926 �ρες λειτουργίας: Τετάρτη έως Σάββατο 10:30-14:30 Σάββατο 18:30-21:30 Δευτέρα, Τρίτη: Κλειστά Τιμή εισιτηρίου: Ολόκληρο: 2 ευρώ. Μειωμένο: 1 ευρώ E-mail: [email protected] / site: www.ismo.gr Από την Αλεξανδρο�πολη, ξεκινάτε για τον Αρχαιολογικό χώρο Ζώνης. Κινείστε επί της Λεωφόρου Δημοκρατίας με κατε�θυνση προς Κομοτηνή, συνεχίζετε επί της ΕΟ2 και στα 15,4χλμ., στρίβετε αριστερά για Δίκελλα – Μεσημβρία. Ακολουθώντας τις πινακίδες, φτάνετε στα 3,8χλμ. στον προορισμό σας. Αρχαιολογικός χώρος Ζώνης Στις αρχές του 20ου αι., Βο�λγαροι στρατιωτικοί σκάβοντας για επάκτια χαρακώματα, αποκάλυψαν οικοδομικό υλικό και θρα�σματα αγγείων που υποδήλωναν την �παρξη οικισμο�. Το 1966 άρχισε η πρώτη συστηματική ανασκαφή με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Ειδικά σχεδιασμένες διαδρομές επιτρέπουν την άνετη κίνηση ατόμων με κινητικές δυσκολίες αλλά και προβλήματα όρασης. Πληροφοριακές πινακίδες με κείμενα, σχέδια και αναπαραστάσεις ενημερώνουν τον επισκέπτη για την ιστορία της περιοχής, αλλά και τα σημαντικότερα σημεία της αρχαίας πόλης, όπως το ιερό της Δήμητρας και τον ναό του Απόλλωνα, τον μοναδικό ταυτισμένο αρχαϊκό ναό στη Θράκη, στοιχείο που δηλώνει ότι η Μεσημβρία - Ζώνη, ήδη από τον 6ο αι. π.Χ., λειτουργο�σε σαν οργανωμένη πόλη. Ιδιαίτερο είναι το κτηριακό συγκρότημα με τον μεγάλο αριθμό αμφορέων (188) του 6ου και 5ου αι. π.Χ. τοποθετημένων ο ένας πλάι στον άλλο και με το στόμιο στο έδαφος: Αποτελο�σαν μάλλον σ�στημα προστασίας του χωμάτινου δαπέδου από την υγρασία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το πήλινο δισκόμορφο διάτρητο αντικείμενο από το ίδιο κτηριακό συγκρότημα. Πρόκειται για ένα είδος ηθμο� για να στραγγίζεται ο μο�στος μετά το πάτημα του σταφυλιο�. Χάρη στις επιγραφές της Ζώνης οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν για πρώτη φορά ερμηνε�σιμα στοιχεία τοπικής θρακικής διαλέκτου, γεγονός εξαιρετικής σημασίας για την ιστορία της περιοχής. Διοργανώνονται εκδηλώσεις με την πανσέληνο του Αυγο�στου. Λίγα χιλιόμετρα βόρεια της αρχαίας Ζώνης, δίπλα στην παλιά Εθνική οδό, από τη Μέστη μέχρι τον Κόμαρο, σώζονται εκτεταμένα τμήματα της αρχαίας Εγνατίας οδο�, με πληροφοριακές πινακίδες και σήμανση καθοδήγησης των επισκεπτών 

Από την οδό Πουλίδου ανηφορίζετε σιγά-σιγά προς την Παλιά πόλη, διατηρητέο ιστορικό οικισμό, πιστό στο �φος της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, με τα σαχνισιά, το ξ�λο, την πέτρα και τα υπέροχα χρώματα που διαφοροποιο�ν με υψηλή αισθητική το αστικό τοπίο. Καφέ, ταβερνάκια και εστιατόρια για όλα τα γο�στα και όλες τις τσέπες. Προχωρείτε και συναντάτε στα δεξιά σας το Ιμαρέτ. Χτίστηκε από τον Μωχάμετ Άλη (1769-1849), ιδρυτή της τελευταίας αιγυπτιακής δυναστείας, που γεννήθηκε και έζησε στην Καβάλα και στη Θάσο. Το συγκρότημα περιλάμβανε ιεροδιδασκαλείο, οικοτροφείο και αργότερα, πτωχοκομείο. Εξαιρετικό δείγμα οθωμανικής αρχιτεκτονικής, λειτουργεί σήμερα ως ξενοδοχείο.  Στο τέρμα του δρόμου: η πλατεία με τον ανδριάντα και το Κονάκι του Μωχάμετ Άλη το οποίο λειτουργεί ως Μουσείο. Πίσω από τον μαντρότοιχο, ένας μεγάλος κήπος φιλοξενεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής του 18ου αι. στην Ελλάδα. Η αυθεντική εσωτερική του διαρρ�θμιση με τον ανδρώνα στη νότια ενότητα, τον γυναικωνίτη στη βόρεια και τον περίφημο σοφά, τον μοναδικό χώρο επικοινωνίας με τα υπόλοιπα δωμάτια, διατηρεί και την κουζίνα που επικοινωνεί με το υπόλοιπο σπίτι μόνο μέσα από ένα περιστρεφόμενο ντουλαπάκι. Από αυτό οι γυναίκες, αόρατες, σερβίριζαν το φαγητό. Το άγαλμα του Μωχάμετ Άλη, έργο του γλ�πτη Κων/νου. Δημητριάδη (1934), τον αναπαριστά έφιππο, με το σπαθί (να μπαίνει) στη θήκη, δηλώνοντας την επιθυμία του να επιστρέψει στη γενέτειρά του για να ξεκουραστεί (το ίδιο άγαλμα υπάρχει και στην Αλεξάνδρεια όπου εκεί, ετοιμοπόλεμος, βγάζει το σπαθί από τη θήκη).  Επιστρέφοντας προς το Ιμαρέτ, παίρνετε την οδό Μεχμέτ Αλή, όπου συναντάτε το συγκρότημα Χαλίλ Μπέη (Παλιά Μουσική), το οποίο, εκτός από το τέμενος του 16ου αι. (χτισμένο πάνω στα θεμέλια παλαιοχριστιανικής βασιλικής), διασώζει και 8 δωμάτια του μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείο). Στις αρχές του 20ου αι., στέγασε το παρθεναγωγείο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, προσφυγικές οικογένειες. Στη δεκαετία 1930-1940, φιλοξένησε τη Φιλαρμονική της Καβάλας, από όπου και η ονομασία «Παλιά Μουσική».  Από το Χαλίλ Μπέη, μέσω της οδο� Ανθεμίου, κατευθ�νεστε προς το Φρο�ριο, που κατασκευάστηκε στις αρχές του 15ου αι. μ.Χ, ενσωματώνοντας τα ερείπια της βυζαντινής ακρόπολης. Έχει μήκος 65μ. και πλάτος 17-60μ., είναι χτισμένο με τοπικό γρανίτη, το�βλα, μάρμαρο και ασβεστοκονίαμα.  Ο εξωτερικός περίβολος διαθέτει τρεις π�ργους, προμαχώνα και δ�ο π�λες: την αχρηστευμένη βορειοδυτική και τη σημερινή είσοδο (στα ΝΑ). Ο εσωτερικός περίβολος περιλαμβάνει τη δεξαμενή νερο�, την αποθήκη πυρομαχικών και τροφίμων, το κατάλυμα της φρουράς και τον κεντρικό κυκλικό π�ργο, �ψους 18μ.  Παρότι χτισμένος με τα πρότυπα της εποχής πριν από την επικράτηση των πυροβόλων, αντεπεξήλθε αποτελεσματικά στις αλλεπάλληλες πειρατικές επιδρομές του 16ου-17ου αι. και στις βολές του ενετικο� στόλου του Μοροζίνι (1684). Το 1885, εγκαταλείπεται οριστικά. Το φρο�ριο φιλοξενεί διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Είσοδος ελε�θερη. �ρες λειτουργίας: Τρίτη - Κυριακή: 8:30 - μεσάνυχτα.Χειμερινό ωράριο: Νοέμβριος-Μάρτιος: 8:30 – 16:00. Στο Φρο�ριο καταλήγει το υδραγωγείο («Καμάρες»). Η ανέγερσή του στις αρχές του 16ου αι. (1520-1530), έφερε στη μαραζωμένη πόλη ακμή και ευημερία. Υδροδότησε τη χερσόνησο της Παναγίας επί 4 αιώνες. Αρχαιολογικά και ιστορικά δεδομένα οδηγο�ν στην υπόθεση ότι στήθηκε στη θέση κατεστραμμένου ρωμαϊκο� υδραγωγείου των πρώτων μ.Χ. αιώνων. Ο υδραγωγός του, μήκους 6,5χλμ, ξεκινο�σε από υψόμετρο 400μ. στην πηγή «Σο�μπαση» ή «Τρία Καραγάτσια» περνο�σε από 5 πέτρινα γεφ�ρια και κατέληγε στην υδατογέφυρα (Καμάρες) σε �ψος 75μ. Σήμερα, η πορεία του αγωγο� είναι εμφανής ως την εκκλησία του Αγ. Κωνσταντίνου, από εκεί και πέρα χάνεται στον οικοδομικό ιστό της οδο� Αγ. Κωνσταντίνου και Κωνσταντινίδου Ποιητο�, για να ξαναεμφανιστεί στις Καμάρες. Κατεβαίνετε την Ιερολοχιτών και συνεχίζετε προς το κέντρο της πόλης, επί της οδο� Κουντουριώτου, εκεί κοντά βρίσκεται ο Ι. Ν. του Αγ. Νικολάου, κτίσμα του 16ου αι. και δίπλα του το Βήμα Αποστόλου Πα�λου, σ�νθεση ψηφιδωτο� 35τ.μ. με θέμα «Η άφιξη του Αποστόλου Πα�λου στη Νεάπολη Φιλίππων». Σ�μφωνα με τις Πράξεις των Αποστόλων, ο Απ. Πα�λος ήρθε εδώ το 50 μ.Χ. �στερα από αίτημα Μακεδόνα, ο οποίος του εμφανίστηκε με τη μορφή οράματος.  Κατευθ�νεστε στην λεωφόρο Ερυθρο� Σταυρο� με προορισμό το Αρχαιολογικό Μουσείο, στον αρ. 17 (πάρκο Φαλήρου), χτισμένο το 1963, σε σχέδιο των καθηγητών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Δ. Φατο�ρο και Γ. Τριανταφυλλίδη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα από τις ανασκαφές στο Ντικιλί-Τας, νεολιθικό (6.500 π.Χ.) οικισμό γεωργοκτηνοτρόφων, 2χλμ. από τους Φιλίππους, στον οποίο βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες από απανθρακωμένες ρώγες πατημένων σταφυλιών, σαφή ένδειξη οινοποίησης.  Η αναπαράσταση δ�ο ιωνικών κιόνων του ναο� της θεάς Παρθένου (5ος π.Χ.αι.), πολιο�χου της αρχαίας Νεάπολης, στο πραγματικό τους �ψος και το σ�νολο από άλλα αρχιτεκτονικά του μέλη (κιονόκρανα, κυμάτια), επιτρέπουν στον επισκέπτη να σχηματίσει μια εικόνα του σπουδαίου αυτο� μνημείου. Η μόνιμη έκθεση «Νεάπολις – Χριστο�πολις – Καβάλα» αφηγείται την ιστορία της πόλης από την αρχαιότητα ως τα νεότερα χρόνια. Τηλέφωνο: +30 25102 22335 Θερινό ωράριο λειτουργίας: Τρίτη-Παρασκευή: 9:00 – 16:00, Χειμερινό ωράριο λειτουργίας: Τρίτη-Παρασκευή: 9:00 – 15:00 Είσοδος: 2 ευρώ. Επιστρέφετε προς το κέντρο, περνάτε από το επιβλητικό κτήριο της Περιφέρειας (στα δεξιά σας), συνεχίζετε προς το λιμάνι και μετά την οδό Δαγκλή, στρίβετε αριστερά προς το Ηρώο των Πεσόντων στον Δημοτικό Κήπο. Μπροστά σας, ανοίγεται το πάρκο του Δημοτικο� Κήπου με το χάλκινο άγαλμα της Νίκης, έργο του γλ�πτη Γ. Παρμακέλη. Την ανάγλυφη παράσταση στο χώρο του ηρώου φιλοτέχνησε ο γλ�πτης Δ. Γερολυμάτος και αναφέρεται στους αγώνες των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι το 1940-41. Στο βάθος υψώνεται το μέγαρο του Δημαρχείου, μια μικρογραφία Ουγγρικο� π�ργου, ολόλευκο, με δίλοβη μεγαλοπρεπή σκάλα, χτισμένο περί το 1895 από τον Ο�γγρο καπνέμπορο Πιερ Χέρτσοκ (Pierre Herzog). Το 1937, επί δημαρχίας Α. Μπαλάνου, αγοράστηκε από τον Δήμο Καβάλας και έκτοτε στεγάζει το δημαρχείο της. Το κτήριο Άντολφ Βιξ (Κ�πρου 8)κατοικία και έδρα των εμπορικών δραστηριοτήτων του Γερμανο�βαρώνου Adolf Wix, χτισμένο το 1899, έχει πολλά κοινά στοιχείαμε το παρακείμενο δημοτικό μέγαρο, καθώς και έντονα γοτθικάχαρακτηριστικά. Σήμερα ανήκει στον Δήμο Καβάλας. Επί της οδο� Κ�πρου, δίπλα στα καφέ κάτω από το Δημαρχείο, ηΜονή Λαζαριστών, χτισμένη την τετραετία 1888-1892, παρουσιάζειμεικτά αρχιτεκτονικά στοιχεία με νεοκλασική επίδραση. Χρησιμοποιήθηκε ως Γαλλικό προξενείο. Η Μεγάλη Λέσχη (Κ�πρου 12) χτισμένη το 1909 από τη ΦιλόπτωχοΑδελφότητα Κυριών Καβάλας (Φ.Α.Κ.Κ.), στέγαζε τη Λέσχη Ελληνικής Κοινότητας Καβάλας και εγκαινιάστηκε στις 22 Μα�ου 1910. Εξαίρετο δείγμα αυστριακο� μπαρόκ στην Ευρώπη και μοναδικόστην Ελλάδα. Ο συνδυασμός των χρωμάτων των όψεων (μελί καιαυτοκρατορικό κόκκινο) μοιάζει να αντιγράφει τμήμα του ΜεγάρουΜουσικής της Βιέννης (Musikverein). Στη νεοκλασική όψη τουκτιρίου παρατηρο�νται αρκετά στοιχεία της αρχαιοελληνικήςπαράδοσης (ψευδοκίονες, κιονόκρανα, διαζώματα κ.ά.). Το κτήριοαναπαλαιώνεται και θα λειτουργήσει ως πολιτιστικός πολυχώρος.Το Μέγαρο Τόκου (Κ�πρου 14) στεγάζει την 12η Εφορία ΒυζαντινώνΑρχαιοτήτων. Χτίστηκε το 1879 από τον καπνέμπορο Δ. Τόκο. Το1911 αγοράστηκε για λογαριασμό της Φιλόπτωχου ΑδελφότηταςΚυριών Καβάλας. Λειτο�ργησε ως προξενείο ενώ στέγασε τοΔημαρχείο της πόλης από την απελευθέρωση της Καβάλας ως το1937. Πίσω και δεξιά από το Δημαρχείο, στην Πλατεία Καπνεργάτη, η όψηενός πολυώροφου κτηρίου αιχμαλωτίζει το βλέμμα. Η ΔημοτικήΚαπναποθήκη χτισμένη στις αρχές του 20ου αι., από τον Το�ρκοκαπνέμπορο Κιζί Μιμίν. Δείγμα οθωμανικο� νεοκλασικισμο�(ψευδοκίονες, κιονόκρανα, γείσα) με στοιχεία μπαρόκ, όπως η επι-βλητική επίστεψη της στέγης, με τα τέσσερα στέμματα. Ανήκει στονΔήμο Καβάλας και στεγάζει το Ναυτικό Μουσείο, ενώ πρόκειταινα φιλοξενήσει το Λαογραφικό Μουσείο Καβάλας και το Μουσείου Καπνο�. Λειτουργεί και ως εκθεσιακός χώρος. Από την Πλατεία Καπνεργάτη, περνώντας από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη, παίρνετε τον ανήφορο, δεξιά από το πάρκινγκ, και στρίβετεδεξιά στην Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, για να επισκεφθείτε τοΜουσείο Καπνο�, θεματικό μουσείο, με αντικείμενα κι αρχειακόυλικό για την καλλιέργεια και την παραγωγή του καπνο�, τηναγροτική κι εμπορική επεξεργασία του, τα βιομηχανικά καπνικάπροϊόντα και τα εκθεσιακά καπνοδείγματα. Η μοναδικότητα τουΜουσείου Καπνο� εντοπίζεται όχι μόνο στο ότι περιλαμβάνει κι εκ-θέτει την εμπορική επεξεργασία των ανατολικών καπνών (που δενβρίσκονται σε κανένα άλλο μουσείο του κόσμου), αλλά και στο ότιαποτελεί ένα τεχνολογικό μουσείο που αναδεικν�ει την κοινωνικήιστορία της Καβάλας κι ευρ�τερα της Ανατολικής Μακεδονίας καιΘράκης. Τηλέφωνο: +30 25102 23344 www.tobaccomuseum.gr Στον ίδιο δρόμο θα δείτε και το Παλιό Παρθεναγωγείο, ένα λιτό νεοκλασικό κτήριο του 1894, στην κατασκευή του οποίου συνεισέφεραν οικονομικά εκτός από τους επιφανείς καπνεμπόρους της πόληςκαι οι καπνεργάτες, οι οποίοι προσέφεραν από ένα ημερομίσθιο οκαθένας. Σήμερα στεγάζει το 10ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας.Το Δημοτικό Ωδείο Καβάλας (Βενιζέλου Ελευθερίου 67) στεγάζεταισε νεοκλασικό κτίσμα (αετώματα, ψευδοκίονες, πλαίσια παραθ�ρων, ρομβοειδή γεωμετρικά σχήματα κ.λπ.), που ανεγέρθηκεπριν το 1884, ως κατοικία καπνεμπόρου. Κάθε χρόνο το Ωδείοδιοργανώνει το Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ «Γ.Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ»και Διεθνή Μουσικά Σεμινάρια. Το παρακείμενο κτήριο του παλιο�ωδείου, μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικής του γαλλικο� ροκοκόστην Καβάλα, χτίστηκε την ίδια περίοδο με το ωδείο. 

Ο Δρόμος του Καπνο�: Καπναποθήκες στη Δράμα - Μουσείο Καπνο� Δήμου Καβάλας, Καπναποθήκες Καβάλας, Μνημείο του Καπνεργάτη - Καπναποθήκες στην Ξάνθη και στην Κομοτηνή. Από τις καπναποθήκες γ�ρο από το πάρκο της Αγίας Βαρβάρας στη Δράμα στο Μουσείο Καπνο� και τις καπναποθήκες της Καβάλας, στις καπναποθήκες της Ξάνθης και της Κομοτηνής. Καπναποθήκες στη Δράμα: Τα πολλά νερά και ο χείμαρρος του Μοναστηρακίου προσδιόρισαν τη χωροθέτηση της πόλης, ενώ οι ελε�θερες εκτάσεις και οι συνθήκες υγρασίας γ�ρω από τις λεκάνες των πηγών της Αγ. Βαρβάρας, επέτρεψαν την ανέγερση μεγάλων συγκροτημάτων καπναποθηκών. Τα κτίσματα αυτά σηματοδοτο�ν την περίοδο της οικονομικής ακμής της Δράμας, ενώ η ένταξή τους σε ένα ιδιόμορφο φυσικό περιβάλλον δημιο�ργησε ένα μοναδικό συνθετικό αποτέλεσμα. Από τη Δράμα, παίρνετε την ΕΟ Δράμας – Καβάλας, διασχίζετε τον κατάσπαρτο κάμπο της Δράμας και μετά από 36χλμ, βρίσκεστε στο κέντρο της Καβάλας. Σταθμε�ετε πίσω από το Δημαρχείο, στον χώρο στάθμευσης απέναντι από τη βιβλιοθήκη Βασίλης Βασιλικός και ανηφορίζετε προς το Δημαρχείο. Στρίβετε αριστερά στην οδό Κ. Παλαιολόγου και λίγα μέτρα δεξιά σας, βρίσκετε την είσοδο του Μουσείου Καπνο� Δήμου Καβάλας. Αναχωρείτε μέσω Εγνατίας για την Ξάνθη, η οποία απέχει 53χλμ. και σε 40΄μπαίνετε στην πόλη. Οι καπναποθήκες της Ξάνθης: Στη Θράκη αναπτ�χθηκε η καλλιέργεια μιας ποικιλίας “ανατολικών καπνών” του μπασμά. Η σταθερή α�ξηση της χρήσης του καπνο� και του εμπορίου συνετέλεσαν ώστε να δημιουργηθεί την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μια ξεχωριστή επαγγελματική ομάδα – το ισνάφι των Τουτουντζήδων. Οι καπναποθήκες ήταν χτισμένες στον κάμπο, στα νοτιοανατολικά της Παλιάς Πόλης, και αποτελο�σαν ιδιαίτερη συνοικία, διαχωρισμένη σαφώς από την κεντρική περιοχή εμπορίου και την περιοχή κατοικίας της αστικής τάξης. Η περιοχή βρισκόταν κοντά σε υπεραστικο�ς άξονες οδικής και σιδηροδρομικής (από το 1891) κυκλοφορίας και κυρίως κοντά στον άξονα που συνέδεε την Ξάνθη με τη Γενισέα. Σε χαμηλό υψόμετρο, συχνά πλημμυρισμένη και υγρή, ήταν ακατάλληλη περιοχή κατοικίας, ευνοϊκή όμως εξαιτίας της σ�στασης του εδάφους της για την κατασκευή ημιυπόγειων χώρων, απαραίτητων στη λειτουργία των καπναποθηκών. Σήμερα η περιοχή των καπναποθηκών βρίσκεται στις παρυφές του κέντρου, κοντά στην πλατεία Ελευθερίας και οριοθετείται από τις οδο�ς Δημοκρίτου, Μιχαήλ Καραολή, Ελπίδος, Μπρωκο�μη, Γεωργίου Κονδ�λη, Ναυαρίνου, Έλλης και Λευκίππου. Μετά την περιήγηση στη συνοικία των καπναποθηκών, ανηφορίζετε για μια βόλτα και για ένα τσιπουράκι στην παλιά πόλη. Αν είναι Σάββατο, μη χάσετε μια βόλτα στο παζάρι. Αναχωρείτε από την Ξάνθη, μέσω Εγνατίας για το Σουφλί. Έχετε μπροστά σας 1 ώρα και 45 λεπτά διαδρομή και 163 χλμ. (Εγκαταλείπετε την Εγνατία στην έξοδο 51 για Σουφλί και ακολουθείτε τις πινακίδες ως το κέντρο του οικισμο�). Μουσείο Μετάξης Ομίλου Πειραιώς: Το Μουσείο Μετάξης άνοιξε τις π�λες του το 1990. Στεγάζεται στο Αρχοντικό Κουρτίδη, στο Σουφλί του Νομο� Έβρου, και λειτουργεί υπό την ευθ�νη του Πολιτιστικο� Ιδρ�ματος Ομίλου Πειραιώς. Το Αρχοντικό Κουρτίδη: Ο Κωνσταντίνος Κουρτίδης (1870-1944) ήταν γιατρός, λόγιος και πολιτικός. Το Αρχοντικό του υπήρξε κέντρο εθνικών αποφάσεων για τη Θράκη. Κτισμένο το 1883 από ντόπιους τεχνίτες, αποτελεί κτήριο ξεχωριστής αρχιτεκτονικής ομορφιάς και αξιόλογοδείγμα θρακιώτικης αστικής αρχιτεκτονικής. Η μετατροπή σε μουσείο Το 1976, η κόρη του Κωνσταντίνου Κουρτίδη, Μαρία Κουρτίδη-Πάστρα, δώρισε το Αρχοντικό με σκοπό να δημιουργηθεί το Μουσείο Μετάξης. Προκειμένου να οργανωθεί η μόνιμη έκθεση του Μουσείου, με θέμα τη σηροτροφική και μεταξουργική παράδοση της πόλης, ξεκίνησε συστηματική ιστορική, εθνολογική και αρχιτεκτονική έρευνα.  

Από την Αλεξανδρο�πολη η Ορεστιάδα απέχει 114χλμ. (διάρκεια: 1:30΄). Η πόλη, της οποίας το πλήρες όνομα είναι Νέα Ορεστιάδα, ιδρ�θηκε το 1923 από Έλληνες πρόσφυγες που, λόγω των ιστορικών συγκυριών, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γενέτειρά τους Αδριανο�πολη και να εγκατασταθο�ν αρχικά, το 1920, στο Καραγάτς, το οποίο ονόμασαν Ορεστιάδα. Στη συνέχεια, υποχρεώθηκαν σε νέα μετακίνηση, έφτασαν με ό,τι μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους στην περιοχή και έστησαν στο πουθενά μια πόλη. Η πόλη οργανώνεται γ�ρω από μια μεγάλη πλατεία με καφέ και μπαρ. Στους πεζόδρομους πλάι στην πλατεία: ταβερνάκια και καφέ. Οι κεντρικές αρτηρίες, Βασιλέως Κωνσταντίνου και Κωνσταντινουπόλεως, είναι γεμάτες καταστήματα και κίνηση. Στην οδό Αγίων Θεοδώρων, η οποία εκβάλλει στην κεντρική πλατεία, επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο. Λαογραφικό Μουσείο Ορεστιάδας Στο Μουσείο εκτίθεται ιστορικό και λαογραφικό υλικό της Ανατολικής Θράκης, της Ανατολικής Ρωμυλίας και της Δυτικής Θράκης, περιόδου 1800 - 1950, εκτίθενται κυρίως αυθεντικές αγροτικές και αστικές παραδοσιακές θρακιώτικες φορεσιές, εκκλησιαστικά σκε�η, γεωργικά και επαγγελματικά εργαλεία, μουσικά όργανα και είδη οικοσκευής. �ρες λειτουργίας: 10:00–13:00 Τηλέφωνο: +30 25520 28080 Από την Ορεστιάδα παίρνετε την επαρχιακή οδό Ορεστιάδας – Ζώνης, στα 5,8χλμ. στρίβετε αριστερά προς Παταγή, φτάνετε στον προορισμό σας σε 5χλμ. Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Παταγής Ο ναός είναι ένα ιδιόμορφο χαμηλό κτίσμα, δίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με εξωνάρθηκα και ελαφρά υπερυψωμένο ισόγειο γυναικωνίτη, που χωρίζεται από τον κυρίως ναό με καφασωτά. Το δάπεδό του καλ�πτεται από επιτ�μβιες πλάκες, η παλαιότερη από τις οποίες φέρει χρονολογία 1655. Επιστρέφετε στην επαρχιακή οδό Ορεστιάδας – Ζώνης και συνεχίζετε προς Ζώνη, περνάτε το Νεοχώρι και στο χωριό Βάλτος στρίβετε αριστερά προς Χανδρά, Μεγάλη Δοξιπάρα, Μικρή Δοξιπάρα. Όταν φτάσετε στη Μικρή Δοξιπάρα θα ακολουθήσετε την πινακίδα προς Χελιδόνα. Σε απόσταση 1,7χλμ. θα βρείτε το εκκλησάκι του Κοσμά του Αιτωλο� και την πινακίδα που οδηγεί στο χώρο της ανασκαφής. Ο Ταφικός Τ�μβος Μικρής Δοξιπάρας Στις αρχές του 2ου αι. μ.Χ. τέσσερα μέλη μιας πλο�σιας οικογένειας γαιοκτημόνων που πέθαναν διαδοχικά, αποτεφρώθηκαν και ενταφιάστηκαν στο ίδιο σημείο, κοντά στον δρόμο που οδηγο�σε από την Αδριανο�πολη στη Φιλιππο�πολη. Η ανασκαφή έφερε στο φως 4 λάκκους που περιείχαν τα υπολείμματα των κα�σεων τριών ανδρών και μιας γυναίκας μαζί με πολυάριθμα κτερίσματα. Οι πέντε άμαξες με τις οποίες μεταφέρθηκαν οι νεκροί στην περιοχή του τ�μβου, ενταφιάστηκαν στον ίδιο χώρο μαζί με τα υποζ�γιά τους. Δίπλα τους τάφηκαν άλλα πέντε άλογα. Σε όλες τις άμαξες διατηρο�νται τα μεταλλικά λειτουργικά και διακοσμητικά στοιχεία, ενώ σε δ�ο από αυτές διατηρο�νται και αποτυπώματα των ξ�λινων τμημάτων τους. �ρες λειτουργίας: 07:00 - 14:30 τον χειμώνα και 07:00 - 17:00 το καλοκαίρι. Για οργανωμένες εκδρομές με λεωφορεία θα πρέπει να προηγηθεί συνεννόηση στο τηλέφωνο: +30 25520 96033. Η ξενάγηση κρατά μια περίπου ώρα. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι ελε�θερος και η εμπειρία μοναδική. Από τον τ�μβο, επιστρέφετε στο εκκλησάκι του Αγ. Κοσμά και συνεχίζετε για 800μ. ως τη Χελιδόνα, 2,5χλμ. μετά τη Χελιδόνα μπαίνετε δεξιά στην επαρχιακή οδό Μικρο� Δερείου - Ορμενίου προς Θεράπειο, σε 23χλμ. φτάνετε στον προορισμό σας. Ιερός Ναός Παναγίας στο Θεραπειό Ορεστιάδας Είναι μια τρίκλιτη βασιλική με ξ�λινη στέγη που ανεγέρθηκε στα 1895. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ζωγραφικός διάκοσμος της οροφής. Από το Θεραπειό επιστρέφετε στα Κόμαρα και μέσω της ΕΟ Μικρο� Δερείου Ορμενίου φτάνετε μετά από 12,2χλμ. στον Πεντάλοφο και από εκεί σε 37χλμ. στις Καστανιές. Άρδας – Καστανιές Ο ποταμός Άρδας πηγάζει από την οροσειρά της Ροδόπης και έχει συνολικό μήκος 290χλμ. Έχοντας διαν�σει 241χλμ. επί βουλγαρικο� εδάφους, εισέρχεται στο ελληνικό έδαφος, διασχίζει το βόρειο τμήμα του Νομο� Έβρου και συμβάλλει στον ποταμό Έβρο κοντά στις Καστανιές. Στο Θεραπειό βρίσκεται το φράγμα του ποταμο� μήκους 350μ, το οποίο κατασκευάστηκε το 1969. Ο ποταμός Άρδας και το παραποτάμιο δάσος που έχει αναπτυχθεί κατά μήκος του αποτελο�ν το σημαντικότερο οικοσ�στημα του βόρειου Έβρου. Χάρη στην πανίδα του ο μοναδικός αυτός βιότοπος εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000. Η Συνάντηση Νέων του Άρδα διεξάγεται σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία στις όχθες του ποταμο� Άρδα, 500 μ. από το χωριό Καστανιές. Στη διάρκεια των πέντε ημερών, το κοινό απολαμβάνει συναυλίες από αγαπημένους καλλιτέχνες και νεανικά συγκροτήματακαθώς και πληθώρα παράλληλων εκδηλώσεων, όπως αγώνες moto cross, beach volley, ιππασία, αγώνες 4x4, θεατρικές παραστάσεις, αγώνες ποδοσφαίρου 5x5. 

Ξεκινάτε νωρίς το πρωί για το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Έχετε φροντίσει πριν ξεκινήσετε την εκδρομή σας, να έρθετε σε επαφή με το Μουσείο για να ορίσετε συνάντηση. Τάνια Δανάκη: +30 6974646625 ή Ιωάννης Ναϊτίδης: +30 6945554251 Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σε απόσταση 2χλμ. περίπου ανατολικά από το κέντρο της Αλεξανδρο�πολης, στον Πλατανότοπο του ρέματος Μα�στρου, βρίσκεται το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Πρόκειται για ένα σ�γχρονο και άρτια εξοπλισμένο κτήριο, έκτασης 538τ.μ. πλήρως εναρμονισμένο με το φυσικό περιβάλλον. Βασικός σκοπός του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Αλεξανδρο�πολης είναι η ανάδειξη της βιοποικιλότητας σε όλα της τα επίπεδα (γενετική, ειδών, οικοσυστημάτων, τοπίου) της περιοχής του Έβρου και των γεωφυσικών και οικολογικών ιδιαιτεροτήτων της. Τραϊανο�πολη Ο αυτοκράτορας Μάρκος Ο�λπιος Τραϊανός (98-117 μ.Χ.) έχτισε στο σημείο αυτό, στις αρχές του 2ου μ.Χ. αι., ένα νέο αστικό κέντρο το οποίο ονομάστηκε Τραϊανο�πολη προς τιμήν του οικιστή του. Οι ιαματικές πηγές και η γειτνίαση με την Εγνατία, έπαιξαν προφανώς σημαντικό ρόλο στην επιλογή της τοποθεσίας. Υπολείμματα της Εγνατίας μπορεί να δει κανείς στον δρόμο που συνδέει τα Λουτρά με το Μοναστηράκι. Από τον βυζαντινό πλο�το σώζονται ερείπια του ναο� και δυο μαρμάρινες ανάγλυφες εικόνες. Κατά την Οθωμανοκρατία, ο Γαζή Εβρενός πασάς ανέγειρε εδώ (1375-1385) καμαροσκεπές ορθογώνιο οικοδόμημα, τη λεγόμενη Χάνα, που λειτουργο�σε ως ξενώνας για τους περαστικο�ς. Ακριβώς δίπλα βρίσκεται ένα συγκρότημα θολωτών λουτρώνων με δεξαμενές του 16ου αι. Στο �ψωμα του Αγ. Γεωργίου σώζονται τα ερείπια του περίφημου τεκέ του Ισικλάρ ή Νεφές Μπαμπά, χτισμένου το 1361 που αποτελο�σε τον πυρήνα μιας δραστήριας μονής του δερβίσικου τάγματος των Μπεκτασήδων. Στον τεκέ φιλοξενο�νταν πλήθος επισκεπτών και πτωχών. Πλάι στα ερείπια υπάρχει πηγή, της οποίας τα νερά θεωρο�ν οι Μουσουλμάνοι ιερά.  Λουτρά Τραϊανο�πολης Οι Ιαματικές Πηγές Τραϊανο�πολης είναι θερμομεταλλικές, υδροθειοχλωριο�χες και ραδιο�χες. Η ποσιθεραπεία ενδείκνυται για: διαβήτη, νοσήματα νεφρο�, κυστίτιδες ήπατος και χολής, χρόνια  γαστρεντερίτιδα και δυσκοιλιότητα, πεπτικές διαταραχές κ.α. Αντίστοιχα η λουτροθεραπεία ενδείκνυται για χρόνιες ρευματοπάθειες, αλλεργικές ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες, νευρίτιδες, νευραλγίες, γυναικολογικές παθήσεις κ.α. Ο επισκέπτης που επιθυμεί να συνδυάσει τα Ιαματικά Λουτρά με τουρισμό πολυτελείας έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ένα από τα πολυάριθμα ξενοδοχεία 5 αστέρων στην ευρ�τερη περιοχή. 

Από την Ξάνθη ξεκινάτε για τα Πομακοχώρια και τις Θέρμες. Διασχίζετε ένα μοναδικό τοπίο, κατάφυτο, με παραδοσιακο�ς οικισμο�ς και καπνοκαλλιέργειες. Συναντάτε διαδοχικά: τη Σμίνθη, τη Μ�κη, τον Εχίνο και φτάνετε στις Θέρμες σε 1 ώρα και κάτι, έχοντας διαν�σει 44,15χλμ. Το Ανάγλυφο του Μίθρα Ταυροκτόνου Το Ανάγλυφο του Μίθρα Ταυροκτόνου (τέλος 2ου - αρχές 3ου μ.Χ. αι.) είναι λαξευμένο σε μεγάλο βράχο, κοντά στο χωριό Θέρμες Ξάνθης και μέσα σε ανάγλυφο πλαίσιο, που συμβολίζει σπήλαιο, εικονίζεται στο κέντρο ο Μίθρας (θεός του ήλιου, περσικής καταγωγής) να θυσιάζει τον τα�ρο. Δεξιά και αριστερά, στέκονται οι ακόλουθοι του θεο�, ο Κα�της και ο Καυτοπάτης. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος. Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε στα τηλέφωνα της ΛΑ’ ΕΠΚΑ Τηλέφωνο: +30 25410 51003, +30 25410 51783 Ξάνθη Βυζαντινή πόλη η Ξάνθη και αποδεδειγμένα «αγγελοφ�λακτος», όπως τα «σημάδια του τόπου», κατά τον ιστορικό Δnμήτρη Μαυρίδn, μαρτυρο�ν. Τα μοναστήρια των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, της Παναγίας της Αρχογγελιώτισσας, της Παναγίας της Καλαμο�ς και της Μονής του Αγίου Γεωργίου -σ�μφωνα με πρόσφατες έρευνες, εκεί όπου σήμερα υπάρχει η ομώνυμη εκκλησία– στις άκρες των τεσσάρων σημείων του ορίζοντα και κατ’ αναλογία με τις άκρες ενός σταυρο�, «σταυρώνοντας» τον χώρο, διαιωνίζουν την �παρξη της πόλης στο χρόνο. Η Ξάνθη είναι μία από τις ελάχιστες πόλεις της Ελλάδας, η οποία έχει αναπτυχθεί αρμονικά και ισόρροπα σε σχέση με την ιστορία και το παρελθόν της. Πόλη πολυπολιτισμική κατάφερε να λειτουργεί ως η «πόλη της καρδιάς» όλων των κατοίκων της ανεξαρτήτως θρησκε�ματος και εθνοτικής καταγωγής. Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης «Η συν�παρξη εκείνο τον καιρό ενός αντιτ�που της μπελ επόκ, με αυθεντικο�ς το�ρκικους μιναρέδες, έδιναν χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ’ όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης, που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε ακριτική περιοχή και να χορε�ει τσάρλεστον στις δημόσιες πλατείες» Μάνος Χατζιδάκις Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πόλης αποτελώντας τον ιστορικό της πυρήνα και καλ�πτει έκταση 380.000τ.μ. Η πόλη είναι χτισμένη μετά το 1829. Είναι η χρονιά που μεγάλοι σεισμοί καταστρέφουν πλήρως τον προηγο�μενο οικισμό. Η πόλη οικοδομείται πάνω στα ερείπια και με πυρήνα τις εκκλησίες, που υπήρχαν μάλλον από την εποχή της βυζαντινής Ξάνθειας. Κατά τον 19ο αι., η Ξάνθη αναφέρεται ως κωμόπολη 8.000 κατοίκων, οικονομικά ανθηρή, χάρη στον πλο�το από την καλλιέργεια, επεξεργασία, μεταποίηση και διακίνηση του καπνο� και των προϊόντων του, αλλά και στην προνομιακή της θέση σε  σημαντικο�ς εμπορικο�ς δρόμους. Η πόλη είναι χτισμένη από Ηπειρώτες και Μακεδόνες μαστόρους, χαρακτηρίζεται από την δαιδαλώδη μορφή των λιθόστρωτων σοκακιών της και είναι γεμάτη λαϊκότροπες βαλκανικές κατοικίες, χάνια, μαγαζιά, τυπικές εκκλησίες της τελευταίας Οθωμανικής περιόδου αλλά ταυτόχρονα και δυτικότροπα νεοκλασικά μέγαρα των οποίων οι ιδιοκτήτες ήταν κυρίως έμποροι καπνο�. Στην Παλιά Πόλη υπάρχουν 1.200 χαρακτηρισμένα διατηρητέα κτήσματα. Από αυτά τα 140 χαρακτηρίζονται πολ�αξιόλογα, 130 αξιόλογα, 260 χαρακτηρίζονται ως ενδιαφέροντα.Αρχοντικά όπως του καπνεμπόρου Κουγιουμτζόγλου, που στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, του Ορφανίδη, Δημοτικό Μέγαρο σήμερα. Το παλιό Φρουραρχείο Ξάνθης, όπου έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης Μάνος Χατζιδάκις, συντηρήθηκε και φιλοξενεί τον Πολυχώρο Τέχνης και Σκέψης «Μάνος Χατζιδάκις». Η Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης «Χρ. Παυλίδης», εξαιρετικό δείγμα δυτικομακεδονικής - ηπειρώτικης παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με κ�ριο χαρακτηριστικό γνώρισμα τα ξυλόγλυπτα ταβάνια, μοναδικά στην περιοχή και η Καπναποθήκη Π, στην οδό Καπνεργατών 9, που ανήκει στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης. 

Από την ΕΟ Καβάλας, φτάνετε µετά από 5χλµ. στη γνωστή από τους ρωµαϊκο�ς χρόνους Χωριστή. Στον κεντρικό δρόµο του οικισµο� µε τους 2500 κατοίκους, στη θέση του χειµάρρου που χώριζε άλλοτε τον οικισµό (από εδώ και το όνοµα Χωριστή), επισκεφτείτε την εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου (1906), µε 6 εικόνες του περίφηµου ζωγράφου Κωνσταντίνου Παρθένη στο τέµπλο, το αναγνωστήριο της ίδιας εποχής και τα νεοκλασικά κτίρια της δεκαετίας του 1920. Μην χάσετε το καρναβάλι της Καθαράς Δευτέρας µε τα άρµατα και τους µεταµφιεσµένους.Επιστρέφετε στην εθνική οδό για να επισκεφθείτε το µαρτυρικό Δοξάτο, 10χλµ. από τη Δράµα, που αποτελο�σε κώµη ήδη στους ρωµαϊκο�ς χρόνους. Κωµόπολη 3.500 κυρίως ντόπιων κατοίκων, γνώρισε µεγάλη ακµή την εποχή του καπνο�. Δείτε τα αναπαλαιωµένα σήµερα εκπαιδευτήρια του 1908-1910, την τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Αθανασίου (1867), µε τις αγιογραφίες του 19ου αι. και τα αρχοντικά του Βογιατζή και του Ζιγκίλη. Στις 2 Μα�ου οργανώνονται στο Δοξάτο ιπποδροµίες µε τη συµµετοχή καθαρόαιµων αλόγων. Χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν για το γεγονός, αλλά και για το µε- γάλο βραδινό γλέντι µε την παραδοσιακή µουσική και τους χορο�ς.Διασχίζετε τον Άγιο Αθανάσιο, µε 3500 κατοίκους ποντιακής και θρακιώτικης καταγωγής. Βόρεια και σε απόσταση 5χλµ. βρίσκονται τα Κ�ργια, έδρα του δήµου Δοξάτου. Καπνοπαραγωγική και αυτή άλλοτε κωµόπολη, κατοικείται σήµερα από Μικρασιάτες πρόσφυγες που διατηρο�ν µε σεβασµό τις παραδόσεις τους. Εκτός από τη µοναδική τους τέχνη στα µοιρολόγια, οι κάτοικοι των Κυργίων διοργανώνουν το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς ξεχωριστό γλέντι στα καφενεδάκια της πλατείας µε παραδοσιακά όργανα και τραγο�δια µε σκωπτικό περιεχόµενο.Στο Κεφαλάρι, 2χλµ. ανατολικά του Αγ. Αθανασίου, απολα�στε το ήρεµο τοπίο µε τα πλατάνια δίπλα στα τρεχο�µενα νερά των πηγών της Βοϊράνης, κοντά στις οποίες αποκαλ�φθηκε αρχαίο πατητήρι για την παραγωγή κρασιο�. Αγοράστε κρασί και τσίπουρο από τους παραγωγο�ς της περιοχής και παραδοσιακό χαλβά στα Κ�ργια. Ταβέρνες και ψησταριές από το Δοξάτο ως και τα Πηγάδια προσφέρουν ένα σωρό λιχουδιές. Δοκιµάστε τη ντόπια πέστροφα στο Κεφαλάρι. Στη συνέχεια ξεκινάτε για την Ι.Μ. Εικοσιφοινίσσης στο νοµό Καβάλας.

Ακολουθο�με τον δρόμο για τη Δράμα από το Παρανέστι. Στην ευρ�τερη περιοχή και με λίγη διάθεση για περιπέτεια, θα συναντήσουμε την κωμόπολη Αδριανή, 11 χιλιόμετρα από τη Δράμα, στον δρόμο προς το Παρανέστι. Εδώ συναντο�με τα ερείπια κάστρου στην τοποθεσία Αϊ-Γιάννης. Αξίζει να δο�με την τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Νικολάου, που χτίστηκε το 1884. Επόμενη στάση στην έδρα του δήμου, το Νικηφόρο, μόλις 5 χιλιόμετρα από την Αδριανή. Τα ερειπωμένα διώροφα σπίτια στον κεντρικό δρόμο και στα στενά σοκάκια του οικισμο�, μαζί με το εγκαταλελειμμένο αλλά όμορφο κτίριο του σιδηροδρομικο� σταθμο�, μαρτυρο�ν πως η περιοχή κάποτε άκμαζε. Όχι πια. Μετά από τέσσερα χιλιόμετρα φτάνουμε στην Ψηλη Ράχη, στον κεντρικό δρόμο προς το Παρανέστι. Η διαδρομή είναι ευχάριστη. Εδώ κοντά, στο χωριό Πλατανιά, υπάρχει άλλο ένα κάστρο, που μαρτυρά την στρατηγική σημασία που είχε στο παρελθόν η περιοχή. Λίγο έξω από το Παρανέστι στρίβουμε με οδηγό τις πινακίδες. Περνώντας τη διαστα�ρωση προς Τέμενος, οι σχηματισμοί του ποταμο� γίνονταν όλο και πιο εντυπωσιακοί. Η καταπράσινη βλάστηση, τα γαλαζοπράσινα νερά και οι χρυσαφιές ακτίνες του ήλιου συνθέτουν ένα υπέροχο μωσαϊκό. Μετά από ένα πέταλο που σχηματίζει ο Νέστος, η φυσική ομορφιά δίνει τη θέση της στο επιβλητικό φράγμα της Πλατανόβρυσης, το πρώτο από τα μεγάλα τεχνικά έργα που έχουν κατασκευασθεί στην περιοχή. Το φράγμα κατασκευάστηκε από τεφροσκυρόδεμα με εφαρμογή, για πρώτη φορά στη χώρα, μιας νέας τεχνολογίας κατασκευής φραγμάτων. Έχει �ψος 95 μέτρα και όγκο φράγματος 450.000 κυβικά μέτρα. Η κατασκευή του θεωρείται πρωτοποριακή διότι αξιοποιεί την τέφρα των θερμοηλεκτρικών σταθμών της Πτολεμα�δας σαν βασική κονία του σκυροδέματος, επιτυγχάνοντας μεγά-λα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Ο ίδιος δρόμος στη συνέχειά του οδηγεί στο Παρθένο δάσος του Φρακτο�. Περίπου 20 χιλιόμετρα παραποτάμιας, ασφαλτοστρωμένης διαδρομής, μέσα από κατάφυτες πλαγιές. Περνο�με από το Φράγμα της Πλατανόβρυσης και στη συνέχεια φτάνουμε στο μεγαλ�τερο φράγμα των Βαλκανίων, στον Θησαυρό. Το Φράγμα του Θησαυρο� είναι λιθόρριπτο, συνολικο� όγκου 11 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων και �ψους 175 μέτρων. Η μέγιστη χρήσιμη ικανότητα αποθήκευσης του ταμιευτήρα του είναι 565.000.000 κυβικά μέτρα νερο�. Η λεκάνη του ποταμο� Νέστου στη θέση του Θησαυρο� είναι 3.698 τετραγωνικά χιλιόμετρα για τη ροή του ποταμο� και 4263 τετραγωνικά χιλιόμετρα για τις πλημμ�ρες του ποταμο�. Το υπόγειο εργοστάσιο είναι τοποθετημένο στο δεξιό αντέρεισμα σε βάθος 400 μέτρων. Λειτουργο�ν τρεις μονάδες των 100 μεγαβάτ η καθεμιά και η παραγόμενη ετήσια ενέργεια είναι 440 γιγαντοβατώρες. Όσο εντυπωσιακά και αν είναι τα τεχνικά χαρακτηριστικά του φράγματος δεν μπορο�ν να συγκριθο�ν με την εντ�πωση που προκαλεί ο ταμιευτήρας του Νέστου πίσω από το Φράγμα του Θησαυρο�. Καθώς η λίμνη που σχηματίζεται εκεί εκτείνεται κατά μήκος της παλιάς κοίτης του ποταμο� επί πολλά χιλιόμετρα, κάνει τον Νέστο να φαίνεται από ψηλά σαν ένα τεράστιο πλωτό ποτάμι. Τα νερά του, αλλο� εισχωρο�ν βαθιά στις χαράδρες των παραποτάμων του και αλλο� αφήνουν κατάφυτες γλώσσες γης να διεισδ�ουν στα νερά, δημιουργώντας ένα είδος μικρών φιόρδ. Με το κατάλληλο αυτοκίνητο για τέτοιες δ�σκολες διαδρομές, μπορείς να συνεχίσεις στο χωμάτινο δρόμο με κατε�θυνση το Σιδηρόνερο, σε απόσταση 22 χιλιομέτρων και να κατευθυνθείς σε διαφορετικό περιβάλλον και προορισμό για το Δάσος της Ελατιάς που αποτελεί ένα διαφορετικό οδοιπορικό. Η επιστροφή σου μπορεί να συνδυαστεί με επίσκεψη σε ορεινά χωριά όπως το Πολ�συκο με τους ελάχιστους κατοίκους του, το Μελισσοχώρι, χτισμένο σε υψόμετρο 700 μέτρων, το Μικροχώρι, το Περίβλεπτο ή την Τιχώτα. Η πρόσβαση σε όλα τα χωριά είναι ε�κολη και οι δρόμοι που τα συνδέουν είναι βατοί και ασφαλτοστρωμένοι. Στη διαστα�ρωση για την τεχνητή λίμνη του Θησαυρο� και τα φράγματα ξεκινά μια ιδιαίτερη διαδρομή 9 χιλιομέτρων για τον ορεινό οικισμό του Περίβλεπτου. Σε στενό, αλλά καλό δρόμο, θα απολα�σουμε πορεία ανάμεσα σε ρεματιά με πολλά τρεχο�μενα νερά και πλο�σια βλάστηση. Ψηλότερα, τα δέντρα αραιώνουν και μας επιτρέπουν να χαθεί το βλέμμα μας μέχρι τις απέναντι κορυφές της Ροδόπης.

Από την ΕΟ Ξάνθης – Δράμας, περνώντας από εξαιρετικής τέχνης πέτρινα γεφ�ρια, τη γραφική Σταυρο�πολη (στα 29χλμ.), μέσα σε μια φ�ση που διασχίζει ο ποταμός Νέστος, φτάνετε μετά από 45χλμ. (υπολογίστε 1 ώρα περίπου) στο Φρο�ριο Καλ�βας. Για να επισκεφθείτε τον Μακεδονικό Τάφο και το Φρο�ριο Καλ�βας, πρέπει, πριν ξεκινήσετε το ταξίδι σας, να συνεννοηθείτε με το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αβδήρων. Σταυρο�πολη Στη Σταυρο�πολη, έναν από τους ωραιότερους παραδοσιακο�ς οικισμο�ς της Ξάνθης με καλοδουλεμένα καλντερίμια, γραφικά καφενεδάκια, όμορφα σπίτια επισκεφθείτε τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό του 1924, ήταν ο πρώτος σταθμός που  λειτο�ργησε στη Θράκη σαν στάση στη γραμμή Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρο�πολης. Το Λαογραφικό Μουσείο της Σταυρο�πολης Ένας μανιώδης συλλέκτης ο Στα�ρος Καραμπατζάκης, συγκέντρωνε, επί χρόνια, στο παραδοσιακό καφενείο του χωριο� διάφορα αντικείμενα, που η ραγδαία ανάπτυξη της βιομηχανίας και της τεχνολογίας έριχνε σε αχρησία. Τα δώρισε στον Δήμο Σταυρο�πολης ο οποίος τα στέγασε στο κτήριο της άλλοτε Εφορείας Καπνο�. Η ιστορία των αγροτικών και ημιαστικών πληθυσμών της Θράκης περνά μέσα από την καλοστημένη σειρά των εκθεμάτων: όπλα, γεωργικά εργαλεία, οικιακά σκε�η, πήλινα και χάλκινα αγγεία, κουδο�νια ζώων, υφαντά, φωτογραφίες, έγγραφα και μουσικά όργανα. Λάμπες ασετιλίνης, θυέλλης, πετρελαίου, φανοί και φαναράκια φέγγουν νοσταλγικά πάνω από τις μνήμες κάποιων επισκεπτών. Νέστος Νερά που ανοίγουν δρόμο ανάμεσα στα βράχια, γλώσσες γης που εισβάλλουν στο ποτάμι και σχηματίζουν φιόρδ: μια θεϊκή αρμονία γεμάτη χρώματα κι αρώματα. Τα Στενά ή Τέμπη του ποταμο� (15χλμ. από την πόλη) μεταξ� των οικισμών Τοξότες και Σταυρο�πολης, όπου σχηματίζονται οι μοναδικοί μαιανδρισμοί, ένα παιχνίδι νερο� και γης 5 εκατομμυρίων χρονών. Μπείτε στο τρένο του ΟΣΕ που ξεκινά από τον οικισμό Τοξότες με κατε�θυνση προς Σταυρο�πολη που κυλάει στις ίδιες ράγες με το μυθικό Orient Express. Διασχίζει το παραποτάμιο Αισθητικό Δάσος, ευρωπαϊκή περιοχή «Σημαντική για τα Πουλιά», λε�κες, ιτιές, φτελιές, πλατάνια, αγριοτριανταφυλλιές, περνά από πολλά το�νελ και σας εξασφαλίζει την καλ�τερη θέα στους μαιάνδρους του Νέστου (διάρκεια: 30 λεπτά). Σ’ αυτήν την ομορφιά έζησε ο Ορφέας με την Ευρυδίκη. Εδώ έγραψε τα Ορφικά, αλλά και τα Λιθικά, την περίφημη διδασκαλία προς τον Θεοδάμαντα για τις εξαιρετικές δυνάμεις των λίθων. Εδώ λάτρευαν τον Διόνυσο-Ζαγρέα, την ορφική εκδοχή του Διον�σου με μυστηριακές τελετές. Αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν έξω από τα Κομνηνά, ανήκουν σε αυτήν ακριβώς τη λατρεία. Ο μακεδονικός τάφος βρίσκεται σε απόσταση 5χλμ. από τη Σταυρο�πολη, λίγο πριν τα Κομνηνά. Ο Μακεδονικός Τάφος Σταυρο�πολης - Κομνηνών Ο τάφος της Σταυρο�πολης – Κομνηνών, ο πιο καλοδιατηρημένος μακεδονικός τάφος της Θράκης, εντυπωσιάζει με το μέγεθός του και τους τοίχους από ντόπιο μάρμαρο. Ανήκει, κατά πάσα πιθανότητα στον 2ο π.Χ. αι. και μάλλον συνδέεται με τον γειτονικό οικισμό του Μ�τικα (500μ. νοτιότερα) που κατοικήθηκε από την εποχή του Σιδήρου ως τους βυζαντινο�ς χρόνους. Το Φρο�ριο της Καλ�βας Το Φρο�ριο, στην κορυφή του κατάφυτου υψώματος Καλές (Κάστρο) σε υψόμετρο 627μ., 4χλμ. ΝΑ του εγκαταλειμμένου χωριο� Καλ�βα, ελέγχει μεγάλο μέρος της κοιλάδας του Νέστου και έχει οπτική επαφή με άλλα φρο�ρια της παρανέστιας περιοχής. Κατασκευάστηκε από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας γ�ρω στο 340 π.Χ. στη θέση προϋπάρχουσας θρακικής εγκατάστασης της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου (9ος-8ος αι. π.Χ.). και χρησιμοποιήθηκε ως τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Ο περίβολός του έχει σχήμα ακανόνιστου τραπεζίου με περίμετρο 245μ. και μέγιστο σωζόμενο �ψος 3,50μ. Η κ�ρια είσοδος του είναι η λεγόμενη «Π�λη του Πριάπου» ονομασία που προέρχεται από το αποτροπαϊκό ανάγλυφο του θεο� που βρέθηκε κοντά της και κοσμο�σε τον θολίτη λίθο από το τόξο του υπέρθυρου. Η δεξαμενή του αποτελεί μεγάλο τεχνικό έργο της αρχαίας μηχανικής και υδραυλικής. Σταυρο�πολη - Λειβαδίτης Από τη Σταυρο�πολη, συνεχίζετε επί της ΕΟ Ξάνθης-Δράμας, με κατε�θυνση προς τη Δράμα, στα 6,5χλμ. στρίβετε δεξιά προς Καρυόφυτο και Λειβαδίτη, που βρίσκεται 22,5χλμ. από τη Σταυρο�πολη (διάρκεια: 30 λεπτά) Σε απόσταση 10χλμ. από τον Λειβαδίτη βρίσκεται το Δασικό χωριό του Ερυμάνθου με διαμορφωμένους χώρους αναψυχής και καταλ�ματα, απ’ όπου κάποιος μπορεί να περπατήσει σε ειδικά διαμορφωμένα και σημασμένα μονοπάτια μέχρι τον επιβλητικό καταρράκτη του Λειβαδίτη ή καταρράκτη Τραχωνίου, �ψους 40 μ., τον μεγαλ�τερο των Βαλκανίων. Στον Λειβαδίτη, εκτός από το Δασικό Χωριό, τα καταφ�για των Ορειβατών και του Φυσιολατρικο� Πολιτιστικο� Συλλόγου Ξάνθης προσφέρονται ως χώροι διαμονής των επισκεπτών, που αγαπο�ν την αναρρίχηση, την πεζοπορία, τις διαδρομές με 4x4 ή το mountain bike. Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές – Ξανθιώτικο Καρναβάλι Η σ�γχρονη Ξάνθη είναι γνωστή στο πανελλήνιο και για τις γιορτές που διοργανώνει. Γιορτές όπως το διεθνώς πλέον γνωστό Ξανθιώτικο Καρναβάλι, ενταγμένο όμως στο πλαίσιο των «Θρακικών Λαογραφικών Γιορτών», νόμιμη αλλά και παραδοσιακή έκφανση ανατροπής της καθημερινότητας, σπονδή στη χαρά της ζωής και τη μεγάλη θρακική παράδοση του Διον�σου. Από το 1991 οι Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές έρχονται να μυήσουν, να διασώσουν μέσω των δρώμενων και των εορταστικών εκδηλώσεων το πνε�μα του παραδοσιακο� στοιχείου στους νέους ανθρώπους. Οι Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές κορυφώνονται την τελευταία Κυριακή του Καρναβαλιο� με τη μεγάλη, ιδιαίτερη αισθητικής, παρέλαση αρμάτων και καρναβαλιστών. Ο θεσμός κλείνει με το έθιμο της κα�σης του ομοιώματος του Τζάρου. Το έθιμο της Καμήλας ή Τζιαμάλας Ένα ακόμη έθιμο που αναβιώνει την περίοδο της Αποκριάς, στη Σταυρο�πολη της Ξάνθης είναι το έθιμο της Καμήλας ή Τζιαμάλας. Οι νέοι κατασκευάζουν με κουρέλια και δέρματα το ομοίωμα μίας καμήλας την οποία περιφέρουν από πόρτα σε πόρτα με τη συνοδεία φλογέρας ή νταουλιο�. Οι νοικοκυραίοι κερνο�ν με λιχουδιές και χρήματα την καμήλα, αλλά αν ξεφ�γει απ’ τον καμηλιέρη, την κερνο�ν χτυπήματα. Το δρώμενο συμβολίζει την πορεία της ζωής του ανθρώπου με τις ατυχίες και τις ευτυχείς στιγμές της. «Γιορτές της Παλιάς Πόλης» Με σκηνικό την παλιά πόλη της Ξάνθης παρελθόν, παρόν και μέλλον συμβιώνουν σε ένα κλίμα ευωχίας, χαράς και  αισιοδοξίας. Στα γραφικά σοκάκια, όλο και κάποιος σ�λλογος προσφέρει λιχουδιές και τοπικά «νέκταρ». Μουσικές γεμίζουν τον αέρα. Στο μεταίχμιο του καλοκαιριο� και του φθινοπώρου και για δ�ο εβδομάδες η παλιά Ξάνθη γίνεται το κέντρο του πολιτιστικο� ενδιαφέροντος. Από το 1991 οπότε καθιερώθηκαν οι Γιορτές της Παλιάς Πόλης, η Ξάνθη διονυσιάζεται, προβάλλοντας ταυτόχρονα την ιστορία και τον πολιτισμό της, τα ήθη, τα έθιμα, τις μουσικές και τους χορο�ς της. Χιλιάδες κόσμος συρρέει από όλα τα μέρη της Ελλάδας για να παρακολουθήσουν τις θεατρικές παραστάσεις, τις συναυλίες, να επισκεφθο�ν τις εκθέσεις. Οι ρυθμοί είναι ξέφρενοι. Κανείς δεν κοιμάται. Πρόκειται για ένα θα�μα συλλογικής προσπάθειας με πρωταγωνιστές τους πολιτιστικο�ς συλλόγους που δίνουν την ψυχή τους για την επιτυχία του. Φεστιβάλ «η Ξάνθη του Μάνου Χατζιδάκι» Από το 2007 στο πλαίσιο των πολιτιστικών και εκπαιδευτικών της δράσεων, η Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης και από το 2011 σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης οργανώνει στην Ξάνθη το Φεστιβάλ «η Ξάνθη του Μάνου Χατζιδάκι». Το Φεστιβάλ τα τελευταία χρόνια εγκαινιάζει έναν νέο κ�κλο προσεγγίσεων πάνω στο πολ�πλευρο έργο του μεγάλου Έλληνα δημιουργο�. Καλεσμένοι σ’ αυτό είναι προσωπικότητες που, αρχίζοντας από μία συνολική αποτίμηση, εισάγουν τους θεατές στα επιμέρους θέματα – αφιερώματα και επικεντρώνονται στη σχέση του Μάνου Χατζιδάκι με το τραγο�δι, με την ποίηση, τον κινηματογράφο, το θέατρο, το ραδιόφωνο, τη δισκογραφία, και βέβαια και με το δημόσιο λόγο του ή την στάση του απέναντι στους νέους δημιουργο�ς. Ξάνθη - Συδινή Από την ΕΟ Ξάνθης-Κομοτηνής φτάνετε σε 18χλμ. στη Συδινή (διάρκεια: 20 λεπτά). Εδώ, σας περιμένει ένας κόσμος γεμάτος φαντασία και αγάπη. Το μουσείο παιδικής τέχνης «Οικουμένη». Το μουσείο παιδικής τέχνης «Οικουμένη» στεγάζει τις προσπάθειες των παιδιών του κόσμου που συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Γέφυρες Αγάπης», δημιουργώντας και εκθέτοντας συγγραφές παραμυθιών και κατασκευές κο�κλας με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον. Κάθε δυο χρόνια διοργανώνει την Παγκόσμια Biennale Παιδικής Ζωγραφικής, στην οποία συμμετέχουν χιλιάδες παιδιά από πολλές χώρες του κόσμου. Τηλέφωνο επικοινωνίας: +3025410 78109 www.oikoumeni.gr Από τη Συδινή τα Άβδηρα απέχουν 18,5χλμ. Εκεί εκτός από το αρχαιολογικό Μουσείο, θα επισκεφθείτε και το Λαογραφικό Μουσείο, ένα βήμα από το αρχαιολογικό, που στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό πέτρινο κτήριο. Όσο για τα σημερινά Άβδηρα, αποτελο�νται από το χωριό και τη Σκάλα Αβδήρων με την ατέλειωτη αμμουδιά. Ο οικισμός δημιουργήθηκε το 1700 όταν οι κάτοικοι του Πολ�στυλου μεταφέρθηκαν εδώ. Είναι ένα όμορφο χωριό με λιθόστρωτα δρομάκια και τοπικής αρχιτεκτονικής αρχοντικά του (αναζητήστε του Παμουκτσόγλου). Ιδίως το καλοκαίρι, ο κόσμος έρχεται εδώ για τις βραβευμένες με γαλάζια σημαία παραλίες του πάνω στο Θρακικό αλλά και τις εκδηλώσεις για τα Δημοκρίτεια. Το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αβδήρων Η αρχιτεκτονική μελέτη του κτηρίου εκπονήθηκε από τους αρχιτέκτονες μηχανικο�ς του Υπουργείου Πολιτισμο� Γ. Πολυχρονίου και Ν. Φιλιππίδη. Στο εξωτερικό του υπάρχουν αναφορές στα παραδοσιακά κτίσματα της Θράκης. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων εκτίθενται αντικείμενα που βρέθηκαν στην πόλη και τα νεκροταφεία των αρχαίων Αβδήρων. Η έκθεση καλ�πτει τη χρονική περίοδο από τον 7ο π.Χ. αι. ως τον 13ο μ.Χ. αιώνα. Το μουσείο έχει έντονο εκπαιδευτικό χαρακτήρα και είναι ιδανικό για παιδιά και εφήβους, ενώ συγχρόνως ικανοποιεί και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Το Λαογραφικό μουσείο Αβδήρων Το Λαογραφικό μουσείο Αβδήρων στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο νεοκλασικό κτήριο του παλιο� σχολείου Αβδήρων και χρονολογείται από το 1860. Η τοποθεσία του μουσείου, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα παραδοσιακά κτήρια που το πλαισιώνουν, συνθέτουν ένα μοναδικό μωσαϊκό παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και πολιτισμικής αξίας. Τα εκθέματα του μουσείου αναπτ�σσονται σε δ�ο θεματικές ενότητες, την αγροτική ζωή και την υφαντική τέχνη και χρονολογο�νται από το 1830 έως το 1950. Από τα Άβδηρα, αναχωρείτε για το γραφικό Πόρτο Λάγος (18χλμ.), όπου στο περιβάλλον της λίμνης Βιστωνίδας είναι αρμονικά ενταγμένο το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, του προστάτη αγίου των θαλασσών και των ναυτικών. Είναι κτισμένο πάνω στο νησάκι Μπουρο� και συνδέεται με την αντικρινή του όχθη με ξ�λινη γέφυρα.

Από την Καμαριώτισσα κατευθ�νεστε βορειοανατολικά προς την Παλαιόπολη, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 6χλμ. Παλαιόπολη: Ιερό των Μεγάλων Θεών- Καβείρια Μυστήρια Η Παλαιόπολη είναι ένας από τους ωραιότερους αρχαιολογικο�ς χώρους μιας και βρίσκεται μέσα στα 19 στρέμματα του καταφ�γιου άγριας ζωής του Κατσαμπά, ιδανικο� για παρατήρηση πουλιών. Φιλοξενεί τα ερείπια της Αρχαίας Πόλης και των κτηρίων του Ιερο� των Μεγάλων Θεών. Εδώ λατρε�ονταν η Μεγάλη Μητέρα, ο θεός της ευφορίας Κάδμιλος, οι Κάβειροι και  ο θεός του Κάτω Κόσμου με τη σ�ζυγό του. Τις προελληνικές αυτές θεότητες οι Έλληνες άποικοι προσάρμοσαν στο δικό τους πάνθεο και προσέδωσαν στο ιερό τέτοια αίγλη που η Σαμοθράκη ονομάστηκε «Δήλος του βόρειου Αιγαίου». Εδώ τελο�νταν τα περίφημα Καβείρια Μυστήρια. Η μ�ηση γινόταν ν�χτα, με το φως από μεγάλες δάδες και λ�χνους και η ειδοποιός τους διαφορά με το Ελευσίνια ήταν ότι η μ�ηση στα Καβείρια ήταν ανεξάρτητη από κοινωνική τάξη, ηλικία και εθνική προέλευση. Μέσα από την επαφή με το θείο, ο μ�στης εξασφάλιζε την προστασία από τους κινδ�νους στη θάλασσα και την ηθική του τελείωση, ενώ η Σαμοθράκη συσσώρευε κεφάλαιο από αυτή την προσοδοφόρα δραστηριότητα προσκυνηματικο� τουρισμο�. Στο Ιερό γνωρίστηκε ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας με την Ολυμπιάδα, μητέρα του Αλέξανδρου. Ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος την επισκέπτεται για να μυηθεί στα Καβείρια. Εδώ γεννήθηκε τον 3ο π.Χ. αι. ο ιδρυτής της επιστήμης της φιλολογίας Αρίσταρχος ο Σαμόθραξ. Από εδώ καταγόταν και ο γλ�πτης Ιερώνυμος. Στον αρχαιολογικό χώρο που καλ�πτει τις όχθες των ρεμάτων που κατεβαίνουν από το όρος Σάος στις βόρειες ακτές του νησιο�, ο επισκέπτης ανακαλ�πτει το Πρόπυλο του Πτολεμαίου Β΄ του Φιλαδέλφου (285 π.Χ.), τη Θόλο της Αρσινόης – μια ροτόντα, προσφορά στους Μεγάλους Θεο�ς από τη βασίλισσα Αρσινόη, αδελφή και σ�ζυγο του Πτολεμαίου Β΄-,το Ανάκτορο, με τους τοίχους του που σώζονται σε �ψος 4μ. και την διπλανή του Ιερή Οικία, το Κτήριο του τελετουργικο� Χορο�, το Ιερό των Μεγάλων Θεών, τη Στοά, την Κρήνη, μαγεμένος από τη δ�ναμη της πέτρας με την ιδιαίτερη ενέργεια που σαν θεά λάτρεψαν οι Σαμοθρακιώτες. Αρχαιολογικό Μουσείο Σαμοθράκης Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σαμοθράκης, στην Παλαιάπολη, θα μυηθείτε στην ιστορία του νησιο� από την προϊστορία έως τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Θα αισθανθείτε δέος μπροστά στη μαρμάρινη επιγραφή που απαγόρευε την είσοδο των αμ�ητων στο άδυτο του Ανακτόρου: «Αμ�ητον μη εισιέναι». Θα θαυμάσετε την ανάγλυφη μαρμάρινη ζωφόρο του Πρόπυλου του Τεμένους, γ�ρω στο 340 π.Χ., με τις τρισχαριτωμένες χορε�τριες. Θα δείτε την προτομή του μάντη Τειρεσία, που από μια παρεξήγηση, χρησίμευσε για πρότυπο των πορτρέτων του μεγάλου Φιλοσόφου Αριστοτέλη, κατά την Αναγέννηση. Κι αν της περίφημης Νίκης του Λο�βρου θα δείτε μόνο το γ�ψινο εκμαγείο, θα έχετε την ευκαιρία να χαρείτε ένα άλλο αριστο�ργημα της γλυπτικής του 2ου π.Χ. αι., το άγαλμα της Νίκης που αφιέρωσε στο Ιερό ο Δημήτριος ο Πολιορκητής μετά την νίκη του στην Κ�προ. Θα απορήσετε βλέποντας ένα αγκίστρι να ποζάρει στην προθήκη των εκθεμάτων. Αφιέρωμα είναι κι αυτό από κάποιον τυχερό ψαρά. Μια χρυσή καρφίτσα με μορφή λιονταριο� από την Περσία, ασημένια νομίσματα, ασημένια και χρυσά σκουλαρίκια, πόρπες, δαχτυλίδια, χρυσό περιδέραιο, χρυσά στεφάνια κ.ά. που χρονολογο�νται από το τέλος του 6ου αι. π.Χ. μέχρι την εποχή του Αυγο�στου στέκονται μάρτυρες ενός ακμαίου πολιτισμο� με διεθνή ακτινοβολία. Ένας χαριτωμένος πήλινος φτερωτός έρωτας του 3ου αι. σας θυμίζει ότι η Σαμοθράκη είναι ένα από τα πιο ερωτικά νησιά του κόσμου. Το Στασίδι του Αποστόλου Πα�λου 7χλμ. από την Καμαριώτισσα ένα ημικυκλικό περιστ�λιο κτισμένο με βάση την σαμοθρακιώτικη οικοδομική τέχνη και παράδοση κοσμείται από τέσσερα μεγάλα ψηφιδωτά που αναπαριστο�ν το πέρασμα του Αποστόλου των Εθνών Πα�λου από το νησί το 49 μ.Χ. Στο κέντρο υπάρχει μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες το χωρίο από τις Πράξεις των Αποστόλων (16, 9-12), το οποίο μας πληροφορεί πως ο Απόστολος Πα�λος ευρισκόμενος στην Τρωάδα είδε ένα όραμα, στο οποίο ένας άνδρας Μακεδόνας τον καλο�σε να αφήσει την Ασία, να περάσει στην Ευρώπη και να κηρ�ξει το Ευαγγέλιο στην Ελλάδα. Ο Πα�λος τότε πέρασε με ένα πλοιάριο από την Τρωάδα στην Σαμοθράκη (μάλλον προσορμίστηκε στο λιμάνι της Παλαιόπολης), κοιμήθηκε εκεί και την επομένη μετέβη στην Νεάπολη (σημ. Καβάλα). Κάθε χρόνο, την παραμονή της εορτής του Αποστόλου (29 Ιουνίου) η Ι.Μ. Αλεξανδρουπόλεως τιμά τη μνήμη του τελώντας στο Στασίδι αγρυπνία. Συνεχίζετε επί 1,9χλμ., στρίβετε δεξιά προς Καρυώτες και μετά από 900μ. φτάνετε στον οικισμό. Άνω και Κάτω Καρυώτες: Η περιοχή είναι κατάφυτη από πλατάνια, καστανιές, κερασιές, σφενδάμια, βελανιδιές και αγριοαχλαδιές. Σημαντικό της μνημείο είναι η εκκλησία της Γέννησης της Θεοτόκου, που κτίστηκε το 1893. Επιστρέφετε στην Επ. Οδό Καμαριώτισσας – Πηγών Σαμοθράκης και σε 4,7χλμ. φτάνετε στα Θέρμα (διάρκεια: 6 λεπτά). Θέρμα Φαράγγι Φονιά – Βάθρες – Βδελολίμνη - Π�ργος Φονιά Τα Θέρμα ή Λουτρά ανατολικά της Παλαιόπολης πήραν το όνομά τους από τις θειο�χες ιαματικές πηγές τους, που ήταν γνωστές από τα βυζαντινά χρόνια και σήμερα γνωρίζουμε ότι υποδηλώνουν ένα, μεγάλης αναπτυξιακής σημασίας, γεωθερμικό πεδίο. Τα Θέρμα συνδυάζουν τις ομορφιές του βουνο� και της θάλασσας και την άγρια βλάστηση με τα άφθονα τρεχο�μενα νερά. Από εδώ, μέσα από φουντωτές ορτανσίες, πυκνές καστανιές, κουμαριές, μυρτιές και το μοναδικό δρυοδάσος Μαρτίνη ξεκινο�ν οι αναβά- σεις για το Φεγγάρι αλλά και το μονοπάτι που «βγάζει» σε είκοσι λεπτά στην πρώτη βάθρα του καταρράκτη του Φονιά, που κατά την παράδοση το χειμώνα παράσερνε στο πέρασμά του με την ορμή του τα ζωντανά του νησιο�, από όπου και η ονομασία Φονιάς. Οι βάθρες σχηματίζονται από τα νερά 12 ποταμών που ξεκινο�ν από το Φεγγάρι, την κορυφή του όρους Σάος και κατηφορίζουν, δημιουργώντας ισάριθμα μεγάλα φαράγγια και εκατοντάδες βάθρες και ρέματα. Τα Θέρμα είναι πόλος έλξης για τη νεολαία. Από εδώ ξεκινο�ν και οι ορειβάτες για να φτάσουν, μετά από πορεία 4 ωρών, στην ψηλότερη κορυφή του όρους Σάος. Αν ακολουθήσετε την πορεία του Φονιά προς τη θάλασσα, συναντάτε την Βδελολίμνη, μια ρηχή λίμνη δίπλα στη θάλασσα που καλ�πτεται στο μεγαλ�τερο μέρος της από δάσος σκλήθρου, μοναδικό σε ολόκληρη την Ελλάδα. Στην παραλία, εκεί όπου εκβάλλει ο χείμαρρος, υψώνεται ο Π�ργος του Φονιά, μεσαιωνικό κτίσμα των Γκατελο�ζι. Από τα Θέρμα συνεχίζετε προς Άνω Μεριά. Φτάνετε μετά από οδήγηση 9,38χλμ σε 12 λεπτά. Η Άνω Μεριά, συγκρότημα οικισμών σήμερα, διαρρέεται από τον ποταμό Άγκιστρο. Στο �ψωμα Καστέλι, σε υψόμετρο 180μ., πίσω από το παλιό Σχολείο, υπάρχει μεσαιωνικός οχυρωματικός περίβολος, τμήμα ενός εκτεταμένου οικιστικο� μεσαιωνικο� συνόλου.