Ποτάμια ()

Ο ποταμός Νέστος είναι ένας από τους σημαντικότερους ποταμο�ς της Ελλάδας, με μεγάλη οικονομική και οικολογική σημασία. Πηγάζει από το όρος Ρίλα (2.716μ.), στη νότια Βουλγαρία, μεταξ� των οροσειρών Αίμου και Ροδόπης. Το συνολικό του μήκος είναι 234χλμ., από τα οποία τα 140χλμ. βρίσκονται στο ελληνικό έδαφος. Εισέρχεται στην Ελλάδα από το βόρειο-κεντρικό τμήμα του νομο� Δράμας ανάμεσα στους ορεινο�ς όγκους της δυτικής Ροδόπης, του όρους Φαλακρο� και του όρους Λεκάνη. Στη συνέχεια, αποτελεί το φυσικό όριο ανάμεσα σε Μακεδονία και Θράκη και εκβάλλει απέναντι από τη Θάσο, σχηματίζοντας το Δέλτα του Νέστου. Πολλοί είναι οι παραπόταμοι και τα ρέματα που συλλέγουν τα νερά στο έδαφος του νομο� και χ�νονται στο Νέστο. Από την οροσειρά της δυτικής Ροδόπης και τα δυτικά χ�νονται ο Δεσπάτης, ο Μουσδέλης, το μεγάλο Ρέμα, το Διαβολόρεμα και το Αρκουδόρεμα. Οι υδάτινοι αυτοί όγκοι χρησιμοποιο�νται για την άρδευση, την παραγωγή ενέργειας (φράγματα Τεμένους, Πλατανόβρυσης, Θησαυρο�) και την τουριστική αξιοποίηση της περιοχής. Τα πρανή του ποταμο� Νέστου και των λιμνών του καλ�πτονται κυρίως με δρυοδάση, ενώ η παρόχθια βλάστηση των λιμνών και των ρεμάτων αποτελείται από περισσότερο υδροχαρή φυτά. Εκτός από τις δρ�ες, τα είδη που συνθέτουν την παραλίμνια βλάστηση είναι: γα�ρος, οστρυά, φράξος, ιτιές, φιλ�ρα ή φλαμουριά, σφενδάμι, σκλήθρο, αγράμπελη, κρανιά, λεπτοκαρυά, κισσός, κέδρος, παλιο�ρι πλατάνι, λε�κη, τσαπουρνιά, ακακία, αγριοτριανταφυλλιές, βάτος, κουφοξυλιά, σορβιά κ.ά. Η ποώδης βλάστηση περιλαμβάνει κοινά αγριολο�λουδα των δρυδασών, αλλά και υδροχαρή, όπως: μαργαρίτα, καμπανο�λα, σαξιφράγα, δακτυλίδα, γαλατσίδες, αγριοφράουλα, γεράνι, λυχνίς, αγριοπανσές, αγγελική, αψιθιά, βραχυπόδιο, πεντάνευρο, πόα, πολυκόμπι, ρανο�γκουλο, πικροράδικο κ.ά. Η πανίδα στην παραλίμνια περιοχή περιλαμβάνει κυρίως τη βίδρα, αλλά και τα ζώα που μετακινο�νται σε όλη την ευρ�τερη περιοχή, όπως: λ�κος, αλεπο�, αγριόγατος, ζαρκάδι, σκαντζόχοιρος, νυφίτσα, αγριογο�ρουνο. Επίσης, στην έκταση των λιμνών συναντώνται αμφίβια, όπως σαλαμάνδρα, βάτραχοι, καθώς και ερπετά όπως: νεροφίδα, οχιά, σα�ρες, χελώνες κ.ά. Η ιχθυοπανίδα των λιμνών είναι πλο�σια σε ποσότητες και περιλαμβάνει κέφαλους (Leuciscus cefalus, Otthrias brandti), μπριάνες (Barbus meridionalis, B. plebejus), σ�ρτες (Chondrostoma varbarensis), ενώ στα ρέματα υπάρχουν οι πέστροφες (Salmo trutta macrostigma, S. trutta fario). (www.agrotravel.gr) Η κοιλάδα του ποταμο� Νέστου είναι κλειδωμένη μεταξ� των βουνών Ρίλα, Πίριν και Ροδόπη. Η συγκεκριμένη θέση δίνει στην περιοχή τεράστια ομορφιά αφο� συνδυάζονται τα μεγαλόπρεπα βουνά με την ε�φορη κοιλάδα την οποία κυλά ένας από τους ομορφότερους ποταμο�ς των Βαλκανίων ο Νέστος.Η περιοχή αποτελεί έναν παράδεισο για τους τουρίστες τόσο το καλοκαίρι, αφο� οι φυσικές ομορφιές, αλλά και τα αξιοθέατα γενικότερα αναδεικν�ονται σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια όσο και το χειμώνα οπότε και τους δίνεται η ευκαιρία να απολα�σουν το άθλημα του σκι σε πίστες με διεθνείς προδιαγραφές, όπου αρκετά συχνά διοργανώνονται αγώνες με συμμετοχή αθλητών από όλον τον κόσμο. Ένα καλά οργανωμένο σ�στημα, το οποίο αποτελεί μέρος μιας καλά μελετημένης τουριστικής υποδομής, αλλά και η φιλική εξυπηρέτηση, πάντα με χαμόγελο, δίνει τη δυνατότητα σε όλους να απολα�σουν τις χαρές της φ�σης, τα αξιοθέατα, το υπέροχο κλίμα και τα χιονοσκεπή ψηλά βουνά. (NESTOS – MESTA 001).

Το Κέντρο Πληροφόρησης για το Δέλτα του Έβρου, βρίσκεται λίγο πριν το χωρίο Λουτρά. Εκεί μπορείτε να ενημερωθείτε σχετικά με το Δέλτα και να περιηγηθείτε στη λιμνοθάλασσα Δράνα με βάρκες (πλάβες). Η περιήγηση διαρκεί περίπου 1,5 ώρα.

O ποταμός Εβρος, φυσικό σ�νορο μεταξ� Ελλάδας με τη Βουλγαρία και τη Τουρκία, έχει συνολικό μήκος 530χμ. εκ των οποίων τα 230χμ. ανήκουν στην Ελλάδα. Δε�τερος μεγαλ�τερος ποταμός στα Βαλκάνια μετά το Δο�ναβη, ο Εβρος πηγάζει από την οροσειρά Ρίλα στη Βουλγαρία και εκβάλλει στο Θρακικό πέλαγος, αρδε�οντας καθ" οδόν ολόκληρη την πεδιάδα του ομώνυμου νομο�. Ο Εβρος χαρακτηρίζεται από αξιόλογη ιχθυοπανίδα και παραποτάμιες συστάδες μεγάλης οικολογικής αξίας, ενώ η γειτνίαση του υδάτινου συστήματος του ποταμο� με τον ορεινό όγκο της Ροδόπης δημιο�ργησε μεγάλη ποικιλία βιοτόπων με πλο�σια πανίδα και χλωρίδα. Η πλοήγησή του από μικρά σκάφη είναι δυνατή μέχρι το �ψος της Αδριανο�πολης. Παραπόταμοι του Εβρου στην Ελλάδα είναι ο ποταμός Αρδας, ο οποίος διασχίζει την περιοχή Τριγώνου στα βόρεια του νομο�, ο Ερυθροπόταμος, που περνά μέσα από τη λοφώδη και την πεδινή περιοχή των Μεταξάδων-Παλουριο� και διασχίζει την πόλη του Διδυμότειχου, όπως επίσης το Διαβολόρεμα, ο Καμηλοπόταμος και το Μεγάλο Ρέμα. Ο ποταμός χαρακτηρίζεται από το μεγάλο όγκο των νερών του και των φερτών υλών που μεταφέρει προς τις εκβολές του. Οι οικότοποι της περιοχής παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, όπως και η χλωρίδα με 350 καταγεγραμμένα φυτικά είδη. Οι 4 λιμνοθάλασσες και οι αλατο�χες στέπες που υπάρχουν στο δέλτα το Έβρου είναι οικότοποι προτεραιότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία 6 σημαντικών φυτικών ειδών. Μεταξ� αυτών το νεροκάστανο (Trapa natans) περιλαμβάνεται στους καταλόγους του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολο�θησης και Διατήρησης της Φ�σης (WCMC) και του Ευρωπαϊκο� Ερυθρο� Καταλόγου των Παγκοσμίων Απειλο�μενων Ζώων και Φυτών (European Red List Data of Globally Threatened Animals and Plants, ένα είδος (Iris spuria ssp. ochroleuca) προστατε�εται από Προεδρικό Διάταγμα 67 (ΦΕΚ 23/Α/1981), 3 είδη (Cenchrus incertus, Heliotropium curassavicum, Leymus racemosus ssp. sabulosus) είναι σπάνια στην Ελλάδα και η περιοχή της Β. Ελλάδας αποτελεί το ακραίο όριο εξάπλωσής τους και ένα είδος (ο θαλάσσιος κρίνος - Pancratium maritimum) απειλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες στην ακτή.

Ο ποταμός Νέστος εμφανίζει δ�ο περιοχές οι οποίες προστατε�ονται από Διεθνείς συνθήκες. Η πρώτη αφορά στο βόρειο τμήμα του ποταμο� γνωστό ως «Στενά του Νέστου» και η δε�τερη στο Δέλτα του ποταμο� και τις λιμνοθάλασσες της Κεραμωτής. Στα Στενά του Νέστου ο επισκέπτης βλέπει ένα εντυπωσιακό τοπίο το οποίο συνθέτει το αισθητικό δάσος, οι απόκρημνες βραχώδεις πλαγιές και οι εντυπωσιακοί γεωλογικοί σχηματισμοί μέσα από τους οποίους κυλά ο ποταμός σχηματίζοντας το μοναδικό για την Ελλάδα φαινόμενο των μαιάνδρων. Η παρατήρηση των σπάνιων πουλιών της περιοχής, η πεζοπορία σε ένα πανέμορφο τοπίο από τα διαμορφωμένα μονοπάτια, το κανό – καγιάκ και το ράφτινγκ είναι δραστηριότητες που ο επισκέπτης μπορεί να απολα�σει. Το Δέλτα του ποταμο� Νέστου είναι σταθμός μεταναστευτικών πουλιών, βιότοπος πλο�σιας πανίδας πτηνών, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και άλλα μοναδικά της περιοχής αυτής που αποτελεί και τον τόπο διαμονής τους (π.χ. κολχικός φασιανός). Πολ� πλο�σια είναι επίσης και η πανίδα των θηλαστικών, των ερπετών, των εντόμων καθώς και η ιχθυοπανίδα. Στο παρελθόν, η περιοχή καλυπτόταν από το μεγαλ�τερο υδροχαρές δάσος της Ελλάδας, γνωστό ως «Μεγάλο Δάσος» ή «Κοτζά Ορμάν». Το δάσος αυτό όφειλε την �παρξη του στην περιοδική κατάκλυση της περιοχής από τα πλημμυρικά νερά του ποταμο�. Απομεινάρια του δάσους αυτο� υπάρχουν ακόμη και σήμερα και αποτελο�ν το Παραποτάμιο Δάσος του Νέστου. Στην περιοχή υπάρχουν διαδρομές κατάλληλες για πεζοπορία, για ποδήλατο, για παρατήρηση πουλιών, για οχήματα 4x4 καθώς επίσης περιβαλλοντικό πάρκο και υποδομές αναψυχής.

 

O ποταμός Κόσυνθος ή αλλιώς το το «Τσάγι» ρέει αποκλειστικά μέσα στα όρια του ελληνικο� εδάφους. Πηγάζει από τις κορυφές τις Κο�λας (κεντρική Ροδόπη) διασχίζει τα Πομακοχώρια, περνά από τον παραδοσιακό οικισμό της Ξάνθης και, αφο� ανοιχτεί στην πεδιάδα, εκβάλλει στα βορειοδυτικά της λίμνης Βιστωνίδας. Το όνομα του ποταμο� Κόσυνθου στα αρχαία χρόνια ήταν Κοσσινίτης.

Το Δέλτα του Νέστου καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση στο νότιο τμήμα των Νομών Καβάλας και Ξάνθης. Οι φερτές �λες που απόθεσε ο Νέστος στις εκβολές και τα θαλάσσια ρε�ματα που επικρατο�ν στην περιοχή, σχημάτισαν τις μικρές λιμνοθάλασσες της Βασσόρας, Ερατεινο�, Αγιάσματος, Κοκάλας, Κεραμωτής και Μοναστηρακίου- όλες στο δυτικό τμήμα του Δέλτα συνολικής έκτασης 16.000 στρεμμάτων (Ν. Καβάλας). Στο Ανατολικό τμήμα του Δέλτα (Ν. Ξάνθης) κυριαρχο�ν οι εκτεταμένες εκτάσεις των αμμοθινών και οι περιοδικοί υγρότοποι. Νέστος 4Χ4. Ο πλο�τος της άγριας ζωής είναι μεγάλος- παρόλο που το 1953 εκχερσώθηκε στο Δέλτα του ποταμο� το μοναδικό στην Ευρώπη υδροχαρές δάσος, το περίφημο Μεγάλο Δάσος (Κοτζά Ορμάν). Θηλαστικά όπως αγριογο�ρουνα, λ�κοι, τσακάλια, βίδρες, ασβοί, αλεπο�δες, νυφίτσες και κουνάβια. Ιδιαίτερα πλο�σια όμως εξακολουθεί να είναι η περιοχή για το ν φτερωτό κόσμο: Στο Δέλτα του Νέστου έχουν καταγραφεί 254 είδη πουλιών. Μεταξ� αυτών σπάνια και απειλο�μενα είδη παγκοσμίως όπως ο Αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus), η Βαλτόπαπια (Aythya nyroga), η Κοκκινόχηνα (Branta ruficollis), ο Στικταετός (Aguila clara), ο Βασιλαετός (Aguila heliaga), και το Κιρκινέζι (Falco naumanni). Η περιοχή αποτελεί μοναδικό χώρο έρευνας, παρατήρησης, και ενημέρωσης για τη λειτουργία των φυσικών υδατικών οικοσυστημάτων, των δομών και των αρχών που διέπουν τη λειτουργία του. Έργα όπως η δημιουργία και λειτουργία Κέντρων Ενημέρωσης για το Παραποτάμιο Δάσος του Νέστου, η δημιουργία μονοπατιών ξενάγησης, η επαναφορά της αυτοφυο�ς βλάστησης, η επαναπλημμ�ρα ορισμένων τμημάτων εκτός της κοίτης του ποταμο�, αλλά και η διαρκής προστασία του οικοσυστήματος, αποτελο�ν μόνο την αρχή σε μια προσπάθεια μελέτης, διατήρησης και ανόρθωσης του μοναδικο� φυσικο� υδάτινου οικοσυστήματος.

Το Δέλτα του Εβρου, ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της Ευρώπης και έχει αναγνωριστεί ως διεθνής υγρότοπος (Σ�μβαση του Ramsar, 1971). Αποτελεί προστατευόμενη περιοχή και καταφ�γιο θηραμάτων, όπου ζουν ή διαχειμάζουν πολλά σπάνια ή απειλο�μενα είδη. Το Δέλτα, με συνολική έκταση 111.937 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σχηματίστηκε από τις φερτές �λες και την αλληλεπίδραση της ροής γλυκο� �δατος του Εβρου με τα θαλάσσια ρε�ματα. Παράλληλα, στη διπλή εκβολή του Εβρου στο Θρακικό πέλαγος σχηματίζονται μικρές νησίδες (Ασάνη, Ξέρα Ασάνη, Καραβιο� Ξηράδι), αμμοθίνες, λιμνοθάλασσες (Δράνα, Λακί, Μονολίμνη, Παλο�κια), λίμνες γλυκο� νερο� (Νυμφών, Τσεκο�ρι, Σκέπη, Σπίτια, Γυναίκα), βάλτοι, καθώς και έλη αλμυρο� και υφάλμυρου νερο�. Η ευνοϊκή γεωγραφική θέση του Δέλτα σε σχέση με τους άξονες μετανάστευσης των πουλιών και το σχετικά ήπιο κλίμα της περιοχής, καθώς και οι δυσπρόσιτες στον άνθρωπο και απομονωμένες περιοχές είναι καθοριστικοί παράγοντες που δημιο�ργησαν τις ιδανικές συνθήκες για την εγκατάσταση πολλών ειδών πανίδας. Έχουν καταγραφεί 46 είδη ψαριών, 7 είδη αμφιβίων, 21 είδη ερπετών και περισσότερα από 40 είδη θηλαστικών. Σημαντικότερη όμως είναι η πλο�σια ορνιθοπανίδα που συναντάται στην περιοχή: έχουν παρατηρηθεί 316 είδη πουλιών από τα 422 του ελλαδικο� χώρου. Το οικοσ�στημα του δέλτα λειτουργεί ως φυσικός βιότοπος φωλιάσματος και διατροφής για πολλά είδη (ερωδιοί, φλαμίνγκο, κορμοράνοι, γλάροι, κ�κνοι, νανόχηνες, κοκκινόχηνα, αρπακτικά κ.ά.) και καταφ�γιο για μεγάλους πληθυσμο�ς υδρόβιων πουλιών από βόρειες περιοχές της κεντροανατολικής Ευρώπης κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Επιπλέον, είναι ζωτικός χώρος συγκέντρωσης και ανάπαυσης μεγάλων αριθμών μεταναστευτικών πουλιών κατά τις μετακινήσεις τους προς τις νοτιότερες περιοχές. Οι πληθυσμοί κυμαίνονται από 30.000-150.000 άτομα, αν και τα τελευταία χρόνια δεν ξεπερνο�ν τα 50.000 με 60.000 άτομα. Όσον αφορά στη χλωρίδα της περιοχής καταγράφονται όλοι οι τυπικοί σχηματισμοί και οι τ�ποι βλάστησης (περίπου 350 φυτικά είδη) που απαντώνται σε ένα δέλτα της μεσογειακής λεκάνης. Το βόρειο ανατολικό τμήμα του δέλτα, γνωστό και ως "πλημμυρίζουσα ζώνη", καλ�πτεται από πυκνές συστάδες θάμνων με αρμυρίκια, ενώ κατά μήκος του ποταμο� σχηματίζεται πυκνό δάσος με λε�κες, ιτιές, σκλήθρα, φτελιές και αναρριχητικά φυτά. Νοτιότερα το τοπίο αλλάζει και το δάσος παραχωρεί τη θέση του σε πυκνο�ς καλαμώνες στη λίμνη Νυμφών και στις άλλες λίμνες γλυκο� νερο�. Τα παραποτάμια δάση αποτελο�ν σχηματισμο�ς με ιδιαίτερη οικολογική αξία, καθώς η �παρξή τους είναι καθοριστική για τη ρ�θμιση των υδάτινων πόρων και τη διαχείριση των εδαφών. Στα υφάλμυρα νερά των λιμνοθαλασσών, στα κανάλια γλυκο� νερο� αλλά και σε όλες τις υδάτινες λεκάνες κατά μήκος του ποταμο� Εβρου αναπτ�σσεται η σημαντικότερη βλάστηση του υγροτόπου, η οποία διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες: 1.βλάστηση που αποτελείται από τελείως βυθισμένα υδρόβια φυτά, 2.βλάστηση που αποτελείται από ριζωμένα ή μη στον πυθμένα είδη, με επιπλέοντα φ�λλα ή άνθη στην επιφάνεια των νερών, συνήθως σε ρηχότερα νερά, όπως νο�φαρα, νεροκάστανα κ.ά., 3.βλάστηση που χαρακτηρίζεται από φυτοκοινωνίες καλαμώνων και αποτελείται κυρίως από ημιβυθισμένα είδη, όπως αγριοκάλαμο, ψαθί κ.ά. Η τελευταία έχει και τη μεγαλ�τερη σημασία για την ορνιθοπανίδα της περιοχής. Απειλές για τον υγρότοπο αποτελο�ν η α�ξηση της αλμυρότητας των νερών, το ανεξέλεγκτο και παράνομο κυνήγι, η υπερβόσκηση, οι αποξηράνσεις και οι κα�σεις καλαμώνων.

Στο Δημοτικό Τουριστικό Περίπτερο των Φερών μπορείτε να πάρετε χρήσιμες πληροφορίες για το Δέλτα του Έβρου και να οργανώσετε μία περιήγηση στο κεντρικό Δέλτα του ποταμο�, με ξεναγό και μία βάρκα (πλάβα). Η ξενάγηση στο Δέλτα διαρκεί 2 με 2,5 ώρες.