Κάστ�ο στο Π�θιο

Το κάστρο του Πυθίου ή Εμπ�θιον κατά τους βυζαντινο�ς συγγραφείς είναι κτισμένο σε ένα χαμηλÏŒ γήλοφο που αποτελεί την τελική απÏŒληξη της γ�ρω ορεινής ζÏŽνης προς την επίπεδη παραποτάμια πεδιάδα του Έβρου ποταμο�. Βρίσκεται στις παρυφές του σ�γχρονου οικισμο� Πυθίου σε απÏŒσταση 15 χλμ. βÏŒρεια απÏŒ το ΔιδυμÏŒτειχο. 
Σ�μφωνα με τον ιστορικÏŒ ΝικηφÏŒρο Γρηγορά ιδρ�θηκε απÏŒ τον Ιωάννη ΣΤ' ΚαντακουζηνÏŒ (1341-1355) με σκοπÏŒ να αποτελέσει το προσωπικÏŒ του καταφ�γιο στις επιχειρήσεις που διεξήγαγε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου που ξέσπασε ανάμεσα σ΄αυτÏŒν και τον νÏŒμιμο διάδοχο. Η Î¯δρυση του τοποθετείται στα 1330-1340. Δεν γνÏŽρισε ÏŒμως μεγάλη διάρκεια. Ήταν απÏŒ τα πρÏŽτα κάστρα που υπέκυψαν στις επιχειρήσεις των ΟθωμανÏŽν Το�ρκων κατά την προέλασή τους προς τη Θράκη. Μετά τον παροπλισμÏŒ του αναπτ�χθηκε γ�ρω ένας οικισμÏŒς, γνωστÏŒς με το ÏŒνομα Καλελί Μπουργκάζ, ο οποίος βρισκÏŒταν σε παρακλάδι του δρÏŒμου απÏŒ την Αδριανο�πολη προς το ΔιδυμÏŒτειχο. Κατά τους χρÏŒνους της επανάστασης το χωριÏŒ έγινε γνωστÏŒ διÏŒτι εδÏŽ ετάφη ο πατριάρχης Κ�ριλλος ΣΤ΄, ο οποίος απαγχονίστηκε στην Αδριανο�πολη το 1821. 
Το ÏŒλο συγκρÏŒτημα αποτελο�νταν απÏŒ δ�ο περιβÏŒλους, έναν εξωτερικÏŒ και έναν εσωτερικÏŒ. Ο εξωτερικÏŒς, απÏŒ τον οποίο σήμερα σÏŽζονται ελάχιστα τμήματα ανάμεσα στα σπίτια του οικισμο�, απλωνÏŒταν σ΄ ÏŒλη την έκταση του λÏŒφου. Ο εσωτερικÏŒς καταλαμβάνει το άκρο του λÏŒφου και τμήμα του έχει καταστραφεί απÏŒ την λάξευση του λÏŒφου για τη διέλευση της σιδηροδρομικής γραμμής που διέρχεται ακριβÏŽς στη βάση του. Οι δυο περίβολοι ενισχ�ονταν με π�ργους στις τρεις γωνίες, ενÏŽ στα σημεία ένωσης των δ�ο περιβÏŒλων υψÏŽνονται οι δ�ο σωζÏŒμενοι π�ργοι με την είσοδο προς τον εσωτερικÏŒ περίβολο ανάμεσά τους. Ο μεγάλος κεντρικÏŒς π�ργος είναι σχεδÏŒν τετράγωνος στην κάτοψη με μήκος πλευράς 15 μ. Είναι τριÏŽροφος και χρησίμευε ως κατοικία. Κάθε ÏŒροφος έχει τέσσερις χÏŽρους που καλ�πτονται με θÏŒλους που στηρίζονται σε πλίνθινα τÏŒξα τα οποία ξεκινο�ν απÏŒ κεντρικÏŒ πεσσÏŒ και καταλήγουν στους εξωτερικο�ς τοίχους. Η είσοδος βρίσκεται στην ανατολική πλευρά. Στην ίδια πλευρά βρίσκεται και η διαμορφωμένη μέσα στο πάχος των τοίχων κτιστή κλίμακα που οδηγεί στους ορÏŒφους και το δÏŽμα του π�ργου. Στη σωζÏŒμενη απÏŒληξη του π�ργου διαμορφÏŽνονται ισχυροί πρÏŒβολοι που στήριζαν τον εξÏŽστη ενÏŒς διευρυμένου ορÏŒφου, ίσως και δ�ο, οι οποίοι περιλαμβάνονταν στον αρχικÏŒ σχεδιασμÏŒ, αλλά δεν είναι σίγουρο ÏŒτι κατασκευάστηκαν. Οι πρÏŒβολοι αυτοί αποτελο�ν καινοτομία της φρουριακής αρχιτεκτονικής στα χρÏŒνια των ΠαλαιολÏŒγων. Ο δε�τερος π�ργος εδράζεται σε χαμηλÏŒτερο επίπεδο, αλλά σÏŽζεται σε μεγαλ�τερο �ψος. Είναι και αυτÏŒς σχεδÏŒν τετράγωνος, αλλά μικρÏŒτερος με διαστάσεις 7,40 Χ 7,30 μ. και σÏŽζεται σε �ψος 20 μ. Αποτελείται απÏŒ τέσσερις ορÏŒφους που στεγάζονται με σφαιρικο�ς θÏŒλους. Ο κάθε ÏŒροφος είναι ανεξάρτητος. Ο δε�τερος ÏŒροφος είναι προσιτÏŒς απÏŒ τον περίδρομο του τείχους. Η πρÏŒσβαση στον τρίτο ÏŒροφο είναι δυνατή μέσω εσωτερικο� διαδρÏŒμου πάνω απÏŒ την ενδιάμεση τοξωτή π�λη, ενÏŽ στον τέταρτο ÏŒροφο απÏŒ τον μεγάλο π�ργο μέσω του περιδρÏŒμου. 
Το φρο�ριο του Πυθίου, αν και δεν σÏŽζει παρά μέρος μÏŒνο του αρχικο� του μεγέθους, εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με τη μεγαλοπρέπεια, τη δ�ναμη και το ανάστημα των κτιριακÏŽν του ÏŒγκων. Κατατάσσεται στα πρωτοπÏŒρα έργα της φρουριακής βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Δεν είναι μÏŒνο ένα απλÏŒ στρατιωτικÏŒ αμυντικÏŒ έργο αλλά και μια μνημειÏŽδης εγκατάσταση αυτοκράτορα.