Λίμνες ()

Στη διαδρομή Ξάνθη-ΠÏŒρτο Λάγος και 2 χλμ. δυτικά απÏŒ το ΠÏŒρτο Λάγος, στη Νέα Κεσσάνη, βρίσκεται το Κέντρο ΠληροφÏŒρησης Λίμνης Βιστονίδας. Λειτουργεί απÏŒ τα μέσα του 1998 και είναι στελεχωμένο με κατάλληλο επιστημονικÏŒ προσωπικÏŒ.

Βορειοανατολικά της Χρυσο�πολης βρίσκεται μια περιοχή που χαρακτηρίζεται απÏŒ 20 μικρο�ς ως μέτριους υγρÏŒτοπους. ΑπÏŒ αυτο�ς οι 7 μεγαλ�τεροι θεωρο�νται λίμνες και λιμνο�λες. Συνολικά καλ�πτει μια έκταση περίπου 20 τετρ. χμ. Η συγκεκριμένη περιοχή συνδέει οικολογικά και γεωγραφικά το Δέλτα του Νέστου, το παραποτάμιο δάσος και την κοντινή βÏŒρεια ορεινή περιοχή. Κάτι που αντικατοπτρίζεται στο ευρ� φάσμα των βιοτÏŒπων και την ποικιλία των ζωικÏŽν και φυτικÏŽν ειδÏŽν. Αυτή η μοναδικÏŒτητα στο Δέλτα του Νέστου σε συνδυασμÏŒ με τον δε�τερο σημαντικÏŒ παράγοντα, δηλαδή την γεωργία και την κτηνοτροφία, που ασκο�νται στην περιοχή, δημιο�ργησαν έναν οικολογικά πολ�τιμο χÏŽρο. ΛÏŒγω των δεδομένων φυσικÏŽν συνθηκÏŽν και υπÏŒ την επίδραση της γεωργίας και της βÏŒσκησης δημιουργήθηκε εδÏŽ ένα πλουσιÏŒτατο μωσαÏŠκÏŒ που το συνθέτουν ξερολίβαδα, θαμνÏŽνες, λÏŒχμες δασικής βλάστησης, οπωρÏŽνες, ελαιÏŽνες, άλλες καλλιέργειες, καλαμιÏŽνες, περιοδικά κατακλυζÏŒμενες εκτάσεις και μÏŒνιμες υδάτινες επιφάνειες γλυκο� νερο� Τα στάσιμα γλυκά νερά με τους καλαμιÏŽνες και τις βαλτÏŽδεις εκτάσεις που τα περιβάλλουν προσδίδουν στην περιοχή τεράστια οικολογική αξία, η οποία μεγιστοποιείται λÏŒγω της γειτνίασής τους με ποικίλους ξηρÏŒτοπους (καρστικοί σχηματισμοί, ξηρά λιβάδια, πρίνωνες, βοσκÏŒτοποι κλπ.). ÎŒπως ήδη τονίσθηκε, ένας ουσιÏŽδης παράγοντας διαμÏŒρφωσης της περιοχής είναι η γεωργία. ΛÏŒγω της μάλλον ήπιας μορφής χρήσης γης συνέβαλλε αποφασιστικά στην ποικιλÏŒτητα των βιοτÏŒπων και των ειδÏŽν. ΕδÏŽ λοιπÏŒν ο επισκέπτης δεν πλησιάζει απλά τη φ�ση αλλά προβάλλεται ένα αγροτικÏŒ τοπίο μεγάλης οικολογικής αξίας, που μαρτυράει την αρμονική συν�παρξη φ�σης και ανθρÏŽπου. Το ÏŒτι στα πλαίσια μίας και μÏŒνο έρευνας βρέθηκαν πάνω απÏŒ 400 είδη φυτÏŽν, επιβεβαιÏŽνει την πλο�σια χλωρίδα της περιοχής των ΛιμνÏŽν της Χρυσο�πολης. Οι λίμνες με τους καλαμÏŽνες τους είναι εν μέρη καλυμμένες με εντυπωσιακά χαλιά απÏŒ Νο�φαρα (Nymphea alba).15 είδη ορχιδέων καταγράφηκαν στην περιοχή. ΑυτÏŒς ο αριθμÏŒς αντιστοιχεί στο 43% των ειδÏŽν της ευρ�τερης περιοχής. Π. χ. Limodorum abortivum και τα υβρίδια Orchis morio x papilionacea και Serapias vomeracea ssp. longipetala x bergonii. Ο συνδυασμÏŒς των δέντρων και θάμνων της περιοχής μοιάζει στις ψηλές θέσεις με αυτÏŒν του ορεινο� ÏŒγκου, χαρακτηριστικά είναι το Πουρνάρι, το Παλιο�ρι, η Γκορτσιά, ο Γα�ρος και η Δρυς η χνουδωτή (Quercus pubescens) κ.α.. ενÏŽ στις χαμηλές θέσεις βλέπει κανείς το παραποτάμιο δάσος, Ιτιές, Λε�κες κ.α. 13 είδη ψαριÏŽν του γλυκο� νερο� παρουσιάζονται στα νερά των λιμνÏŽν. Η παρουσία των ειδÏŽν ÏŒπως Leucaspius delineatus, Rhodeus sericeus amarus και Cobitis stroumicae αποδεικν�ει την ακÏŒμη καλή ποιÏŒτητα νερο� στην περιοχή και υποδηλÏŽνει οικολογικά αμÏŒλυντα νερά. ÎŒπως η πανίδα των αμφιβίων έτσι και το μεγαλ�τερο μέρος της πανίδας των ερπετÏŽν της συνολικής περιοχής ενδημεί και στην περιοχή των ΛιμνÏŽν της Χρυσο�πολης, ή κυρίως σ΄αυτήν. 8 είδη αμφιβίων και 12 είδη ερπετÏŽν παρατηρήθηκαν στην περιοχή της Αλατζάγκιολας. Την χρονική περίοδο 1981 έως 1995 έχουν καταγραφεί στις λίμνες της Χρυσο�πολης συνολικά 211 είδη πουλιÏŽν. ΑπÏŒ τα αναπαραγÏŒμενα είδη ξεχωρίζουν ο Μικροτσικνιάς (Ixobrychus minutus), ο Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea), η Πετροτριλίδα (Burhinus oedicnemus), το Ορτ�κι (Coturnix coturnix), ο ΚαλαμÏŒκιρκος (Circus aeruginosus) και η Χαλκοκουρο�να (Coracias garrulus), ενÏŽ η περιοχή είναι σημαντικÏŒς χÏŽρος διατροφής για τους πελαργο�ς. Τον χειμÏŽνα συγκεντρÏŽνονται εδÏŽ μερικές δεκάδες ΛαγγÏŒνες (Phalacrocorax pygmeus) για διατροφή, ενÏŽ έχουν παρατηρηθεί να κυνηγο�ν σε τακτική βάση ο ΧρυσαετÏŒς (Aquila chrysaetos), το Διπλοσάινο (Accipiter gentilis), ο Πετρίτης (Falco peregrinus) και ÎŒρνια (Gyps fulvus). Παραδείγματα απÏŒ την πανίδα των θηλαστικÏŽν που βρίσκουν εδÏŽ τον κατάλληλο βιÏŒτοπο είναι το Τσακάλι, ο ΑσβÏŒς, η Αλεπο�, η Νυφίτσα, το Κουνάβι κ.α.

Αν κάποιος βρεθεί στο ΝομÏŒ Ξάνθης, δεν θα πρέπει να χάσει την ευκαιρία να επισκεφτεί τη λίμνη Βιστωνίδα με τις διÏŽρυγες που τη συνδέουν με τη θάλασσα, τους πυκνο�ς καλαμÏŽνες που την περιβάλλουν και τα μικρά Δέλτα των ποταμÏŽν που καταλήγουν σε αυτή. Αυτήν την φυσική ομορφιά έρχονται να συμπληρÏŽσουν οι λιμνοθάλασσες Λάφρη, Λαφρο�δα, Αλυκή , Έλος και η λιμνοθάλασσα του Λίνη ΒιστωνίδαΠÏŒρτο Λάγους, ÏŒπου είναι χτισμένα σε μικρές νησίδες τα εκκλησάκια του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας Παντάνεσης. Η γέννηση της λίμνης Βιστωνίδας τοποθετείται πριν απÏŒ 5,000,000 έτη περίπου. Το ÏŒνομα της το πήρε απÏŒ τους Βίστωνες, ένα θρακικÏŒ φ�λο, που ζο�σε στην περιοχή. Είναι η μεγαλ�τερη λίμνη της Θράκης, η έκταση της απλÏŽνεται σε 42.000 στρέμματα κι είναι απÏŒ τους βασικÏŒτερους υδάτινους υποδοχείς της οροσειράς της ΡοδÏŒπης. Πως υφαλμυρÏŽνονται τα νερά της; Τρεις δίαυλοι επικοινωνίας στο �ψος του ΠÏŒρτο Λάγους, φροντίζουν γι΄αυτÏŒ. Το υφάλμυρο νερÏŒ οδηγεί στην ποικιλομορφία των συνθηκÏŽν περιβάλλοντος κι έτσι γίνεται πÏŒλος έλξης για διάφορα είδη πανίδας, αλλά και αιτία ιδιαίτερης ανάπτυξης της χλωρίδας. ΣταθμÏŒς φιλÏŒξενος για τα μεταναστευτικά πουλιά που διέρχονται απÏŒ τη χÏŽρα μας, τÏŒπος αναπαραγωγής άλλων και χειμωνιάτικο καταφ�γιο για 422 είδη ορνιθοπανίδας.

Η λίμνη Ισμαρίδα παλάιÏŒτερα Μητρικο� ή Μάνα Λίμη βρίσκεται στα νÏŒτια του νομο� ΡοδÏŒπης, ανατολικά της λίμνης Βιστωνίδας και σε απÏŒσταση 3 χλμ. απÏŒ τη θάλασσα, συγκεκριμένα απÏŒ τον ÏŒρμο ΑνοικτÏŒ. Καταλαμβάνει έκταση 2.3 τετραγ. χιλιομέτρων περίπου. Το μέγιστο βάθος της είναι 1.5 μ. και το μέσο βάθος 1 μ. Είναι η μοναδική σε ολÏŒκληρη τη Θράκη η οποία έχει εξ" ολοκλήρου γλυκÏŒ νερÏŒ και έχει προσδιοριστεί ανάμεσα στους 11 ελληνικο�ς υγροτÏŒπους διεθνο�ς σημασίας που προστατε�ονται απÏŒ τη διεθνή σ�μβαση Ramsar. Μεγάλο μέρος της λίμνης καλ�πτεται απÏŒ νο�φαρα (Nymphaea alba) και τριβολοκρατέλες (Trapa natans), ενÏŽ τοπικά επιπλέει η φακή του νερο� (Lemna minor). Στο βορειοανατολικÏŒ μέρος απλÏŽνονται εκτεταμένοι καλαμÏŽνες. Ανάμεσα στα πολλά προστατευÏŒμενα και σπάνια είδη της περιοχής συμπεριλαμβάνεται και η λεπτομ�τα που χαρακτηρίζεται ως το πιο σπάνιο πουλί στον κÏŒσμο.

Ο ποταμÏŒς Νέστος πηγάζει απÏŒ την οροσειρά της Ρίλας στην κεντρική Βουλγαρία, εισέρχεται στην Ελλάδα απÏŒ το νομÏŒ Δράμας και χ�νεται στο ΘρακικÏŒ πέλαγος. ΛατρευÏŒταν ως ιερÏŒ ποτάμι απÏŒ τους Θράκες και αναφέρεται απÏŒ πολλο�ς αρχαίους συγγραφείς ÏŒπως τον ΗρÏŒδοτο, τον Θουκυδίδη, τον Πτολεμαίο κ.ά. Έχει συνολικÏŒ μήκος 234 χλμ., απÏŒ τα οποία τα 130 χλμ. διατρέχουν σε ελληνικÏŒ έδαφος ακολουθÏŽντας γενικά ΝΑ κατε�θυνση. Στο ελληνικÏŒ έδαφος εισέρχεται απÏŒ το βορειοκεντρικÏŒ τμήμα του νομο� Δράμας με υψÏŒμετρο κοίτης 400 μ. και εξέρχεται απÏŒ το Παρανέστι. Στη συνέχεια αποτελεί κοινÏŒ σ�νορο των νομÏŽν Ξάνθης και Καβάλας και εκβάλλει απέναντι απÏŒ τη Θάσο, σχηματίζοντας το Δέλτα του Νέστου.
Πολλοί οι παραπÏŒταμοι και τα ρέματα που συλλέγουν τα νερά στο έδαφος του νομο� και χ�νονται στο Νέστο. ΑπÏŒ το νÏŒτιο τμήμα, ποταμÏŒς συνεχο�ς ροής είναι μÏŒνο το ρέμα Πολυκάρπου. ΑπÏŒ την οροσειρά της Κεντρικής ΡοδÏŒπης και απÏŒ δυτικά χ�νονται ο Δεσπάτης, ο Μουσδέλης, το Μεγάλο Ρέμα, το ΔιαβολÏŒρεμα και το ΑρκουδÏŒρεμα. Οι ποταμοί αυτοί που συλλέγουν τα νερά τους απÏŒ το ελληνικÏŒ έδαφος αποτέλεσαν αφορμή να αξιοποιηθο�ν τα νερά του Νέστου με σκοπÏŒ την ενεργειακή, αρδευτική και τουριστική αξιοποίηση της περιοχής. Τα τρία φράγματα είναι στη σειρά εκείνα του Τεμένους - της ΠλατανÏŒβρυσης - του Θησαυρο�. Και τα τρία είναι υδροηλεκτρικά, ενÏŽ το φράγμα Τεμένους θα είναι συγχρÏŒνως ταμιευτήρας για αρδευτικο�ς σκοπο�ς και εκείνο της ΠλατανÏŒβρυσης αποτελεί συγχρÏŒνως “αποθήκη”, απ’ ÏŒπου αντλεί νερÏŒ η μονάδα του Θησαυρο�. Σήμερα έχουν κατασκευασθεί και λειτουργο�ν τα δ�ο, αυτά του Θησαυρο� και της ΠλατανÏŒβρυσης, και έχουν δημιουργηθεί στα ανάντη τους οι δ�ο αντίστοιχες λίμνες. 
Τα πρανή του ποταμο� Νέστου και των λιμνÏŽν του καλ�πτονται κυρίως με δρυοδάση, ενÏŽ η παρÏŒχθια βλάστηση των λιμνÏŽν και των ρεμάτων αποτελείται απÏŒ περισσÏŒτερο υδροχαρή φυτά. ΕκτÏŒς απÏŒ τις δρ�ες, τα είδη που συνθέτουν την παραλίμνια βλάστηση είναι: γα�ρος, οστρυά, φράξος, ιτιές, φιλ�ρα ή φλαμουριά, σφενδάμι, σκλήθρο, αγράμπελη, κρανιά, λεπτοκαρυά, κισσÏŒς, κέδρος, παλιο�ρι πλατάνι, λε�κη, τσαπουρνιά, ακακία, αγριοτριανταφυλλιές, βάτος, κουφοξυλιά, σορβιά κ.ά. Η ποÏŽδης βλάστηση περιλαμβάνει κοινά αγριολο�λουδα των δρυδασÏŽν, αλλά και υδροχαρή, ÏŒπως: μαργαρίτα, καμπανο�λα, σαξιφράγα, δακτυλίδα, γαλατσίδες, αγριοφράουλα, γεράνι, λυχνίς, πικροράδικο κ.ά. Η πανίδα στην παραλίμνια περιοχή περιλαμβάνει κυρίως τη βίδρα, αλλά και τα ζÏŽα που μετακινο�νται σε ÏŒλη την ευρ�τερη περιοχή, ÏŒπως: λ�κος, αλεπο�, αγριÏŒγατος, ζαρκάδι, σκαντζÏŒχοιρος, νυφίτσα, αγριογο�ρουνο. 
Επίσης, στην έκταση των λιμνÏŽν συναντÏŽνται αμφίβια, ÏŒπως σαλαμάνδρα, βάτραχοι, καθÏŽς και ερπετά ÏŒπως: νεροφίδα , οχιά, σα�ρες, χελÏŽνες κ.ά.
Η ιχθυοπανίδα των λιμνÏŽν είναι πλο�σια σε ποσÏŒτητες και περιλαμβάνει κέφαλους (Leuciscus cefalus, Otthrias brandti), μπριάνες (Barbus meridionalis, B. plebejus), σ�ρτες (Chondrostoma varbarensis), ενÏŽ στα ρέματα υπάρχουν οι πέστροφες (Salmo trutta macrostigma, S. trutta fario).

ΒÏŒρεια του Κ. Νευροκοπίου και σε απÏŒσταση 8 χιλιομέτρων βρίσκεται ένα εξίσου ÏŒμορφο και σημαντικÏŒ υγροτοπικÏŒ περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί απÏŒ τον υδάτινο ÏŒγκο της τεχνητής λίμνης Λευκογείων για να καλ�ψει τις ανάγκες άρδευσης 40.000 στρεμμάτων καλλιεργο�μενης γης. Η δασική βλάστηση της γ�ρω περιοχής αποτελείται κυρίως απÏŒ πε�κα και δρυς, ενÏŽ κατά θέσεις φ�ονται λε�κες, σφενδάμια, ιτιές, φουντουκιές κ.α.
Το πανέμορφο τοπίο που δημιουργείται απÏŒ το συνδυασμÏŒ της δασικής βλάστησης και του υγρο� στοιχείου, καθÏŽς και οι κατάλληλα διαμορφωμένοι χÏŽροι αναψυχής που κατασκευάστηκαν απÏŒ τη Δασική Υπηρεσία στις ÏŒχθες της λίμνης, παρέχουν τη δυνατÏŒτητα στους επισκέπτες να θαυμάσουν το μεγαλείο της φ�σης και να συνδυάσουν έναν περίπατο στο δάσος, με ψάρεμα στα νερά της λίμνης ή παρατήρηση και φωτογράφηση των ειδÏŽν της άγριας πανίδας. ΑπÏŒ μονοπάτια που κατασκευάστηκαν περιμετρικά της λίμνης μπορεί ο εκδρομέας να περπατήσει γ�ρω απÏŒ αυτή καλ�πτοντας απÏŒσταση 15 χιλιομέτρων. Η διαδρομή προσφέρεται και για ποδηλασία βουνο� με μέτριο βαθμÏŒ δυσκολίας. Κατά μήκος της διαδρομής αυτής αλλά και στις θέσεις θέας που έχουν κατασκευαστεί περιμετρικά της λίμνης, βρίσκονται τοποθετημένες εκπαιδευτικές πινακίδες με διάφορα είδη πτηνÏŽν που πολ� πιθανÏŒν να συναντήσει ο επισκέπτης στα νερά της λίμνης ή στις γ�ρω δασικές περιοχές και διάφορα είδη ψαριÏŽν της λίμνης.

Είναι μια μικρή λιμνοθάλασσα με αλμυρά έλη και μια στενή παράκτια αμμÏŽδη παραλία. Περιβάλλεται απÏŒ γυμνο�ς, μερικÏŽς καλλιεργο�μενος λÏŒφους με μικρά νησιά και επίπεδες λασπÏŽδεις εκτάσεις. Στο νοτιοανατολικÏŒ τμήμα της λιμνοθάλασσας υπάρχει αλιευτικÏŒς σταθμÏŒς. Στο δυτικÏŒ τμήμα βρίσκεται το χωριÏŒ Αρωγή. Η λιμνοθάλασσα Καρατζά αποτελεί μία απÏŒ τις πιο σημαντικές περιοχές στην Ελλάδα για τα πτηνά, με είδη που αναπαράγονται, μεταναστε�ουν και διαχειμάζουν σε αυτή.

Είναι μια παράκτια λιμνοθάλασσα που χωρίζεται απÏŒ τη θάλασσα με μια αμμÏŽδη παραλία και βρίσκεται στο ανατολικÏŒ άκρο του Φαναρίου, δυτικά του χωριο� Αρωγή. Η λιμνοθάλασσα αποτελείται απÏŒ τους κ�ριους τ�πους οικοτÏŒπων των αλμυρÏŽν ελÏŽν και απÏŒ μερικο�ς καλαμÏŽνες. Μεταξ� της λιμνοθάλασσας και των θαλασσίων ακτÏŽν σε απÏŒσταση 500-800 μέτρα υπάρχει μια αναδάσωση απÏŒ διάφορα είδη (Populus alba, Acer negunto κ.α.) και γήπεδα (μπάσκετ, τέννις, βÏŒλεÏ‹ κ.λ.π.). Ένα κυνηγετικÏŒ περίπτερο υπάρχει στη βÏŒρεια ÏŒχθη της λιμνοθάλασσας, ενÏŽ στο νοτιοανατολικÏŒ τμήμα της βρίσκεται ένας αλιευτικÏŒς σταθμÏŒς.

Η Αλυκή είναι μία ρηχή, παράκτια λιμνοθάλασσα που βρίσκεται ανάμεσα στις λιμνοθάλασσες της Πτελέας και του Καρατζά. Περιβάλλεται απÏŒ μεγάλα αλμυρά έλη και παραθαλάσσιες αμμοθίνες, ÏŒπου δεν υπάρχουν καλάμια ή έλη με γλυκÏŒ νερÏŒ. Στο βÏŒρειο τμήμα της λιμνοθάλασσας υπάρχουν αλυκές και οι καλλιέργειες εκτείνονται ως τον υγρÏŒτοπο.

ποτελο�ν δ�ο παραθαλάσσιες, ρηχές λίμνες με αλμυρÏŒ νερÏŒ, λασπÏŽδεις ακτές, αμμÏŽδεις λωρίδες γης, παραλίες προς τη μεριά της θάλασσας και αλμυρά έλη. Υπάρχει ένας σ�νδεσμος μεταξ� τους και χωρίζονται με ένα ανάχωμα. Στα βÏŒρεια και βορειοανατολικά περιβάλλονται απÏŒ αρδευÏŒμενη, καλλιεργο�μενη γη. Στα νÏŒτια, προς τη θάλασσα, υπάρχουν βραχÏŽδεις ακτές. Στη λιμνοθάλασσα Πτελέα ή Καραγατσέλι και Έλος συναντÏŽνται οι μεγαλ�τεροι πληθυσμοί φοινικÏŒπτερων. Η προσπέλαση γίνεται απÏŒ τον οικισμÏŒ Γλυφάδα .