Ιε�ά Μονή Παναγίας Α�χαγγελιωτίσσης

Βορειοανατολικά της Ξάνθης, στις παρυφές του ορεινο� ÏŒγκου της ΡοδÏŒπης σε εξαιρετικά θαυμάσια θέση, με θέα προς τον κάμπο της Ξάνθης, πάνω ακριβÏŽς απÏŒ την συνοικία ΣαμακÏŽβ, βρίσκεται το τρίτο μοναστήρι της Ξάνθης, η Παναγία η ΑρχαγγελιÏŽτισσα.Το μοναστήρι αυτÏŒ καθ" ÏŒλη την διάρκεια του χρÏŒνου και μάλιστα στη δεκαπεντα�γουστο - αν και το καθολικÏŒ του είναι αφιερωμένο στα ΕισÏŒδια της θεοτÏŒκου - γίνεται τ�πος πανθρακικο� προσκυνήματος. Σαν κτίσμα το μοναστήρι αυτÏŒ ÏŒπως είναι σήμερα κτίσθηκε το 1841 επί της εποχής του αειμνήστου μητροπολίτου Ξάνθης Ευγενίου.Αλλά το�το προÏ‹πήρχε στην ίδια θέση πολλές εκατοντάδες χρÏŒνια νωρίτερα και καταστράφηκε απÏŒ δ�ο φοβερο�ς σεισμο�ς που έπληξαν το μοναστήρι και την πÏŒλη το 1829.Αλλά την έλλειψη των πληροφοριÏŽν απÏŒ επιγραφές ή άλλες πηγές έρχονται να φωτίσουν κάπως ορισμένες σημειÏŽσεις και ενθυμήσεις που καταχωρήθηκαν κατά καιρο�ς σε διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία απÏŒ τους μοναχο�ς του.ΑπÏŒ αυτο�ς λοιπÏŒν τους κÏŽδικες και τα εκκλησιαστικά βιβλία πληροφορο�μαστε ÏŒτι το μοναστήρι υπήρχε και έφερε το ίδιο ÏŒνομα ακÏŒμα και κατά το 1559, Έτσι σε ένα κÏŽδικα υπήρχε η ενθ�μηση : "Το παρÏŒν μηνιαίο εστίν της υπεραγίας ΘεοτÏŒκου της κεκλημένης ΑρχαγγελιÏŒτισσας, άνωθεν της πÏŒλεως Ξάνθης".ΑπÏŒ που ακριβÏŽς πήρε το ÏŒνομα το μοναστήρι είναι άγνωστο. Κατά μια εκδοχή το πήρε απÏŒ την μικρή θαυματουργή εικÏŒνα του 16ου αιÏŽνα πο� παριστάνει την ΘεοτÏŒκο να παραστέκεται απÏŒ τους αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ και η οποία έχει την επιγραφή : ΑρχαγγελιÏŽτισσα.