Ιε�ός �αός Αγίου Δημητ�ίου

Στο κέντρο του Νευροκοπίου βρίσκεται ο ναÏŒς του Αγίου Δημητρίου ο οποίος οικοδομήθηκε το 1866 ÏŒπως μαρτυρεί ο Μητροπολίτης Νευροκοπίου ΝικÏŒδημος το 1901. Σημαντικά ιστορικά γεγονÏŒτα συνδέονται με τον ΙερÏŒ ΝαÏŒ του Αγίου Δημητρίου καθÏŽς μετά την δημιουργία της Εξαρχίας απÏŒ τους Βο�λγαρους διεξήχθη αγÏŽνας ανάμεσα σε αυτο�ς και τους Πατριαρχικο�ς για την διεκδίκησή της. Μέχρι το 1899 η θεία Λειτουργία ψαλλÏŒταν για Έλληνες και Βουλγάρους στην ελληνική αλλά λÏŒγω βουλγαρικÏŽν απαιτήσεων και επεισοδίων οι Το�ρκοι έκλεισαν το ναÏŒ. Τα γεγονÏŒτα πήραν άσχημη τροπή μετά το 1901 ÏŒπου το άνοιγμα του ναο� απÏŒ τους Το�ρκους και την εκ περί τροπής λειτουργία του απÏŒ Πατριαρχικο�ς και Εξαρχικο�ς πυροδÏŒτησε τις έντονες διαμάχες μεταξ� τους. Ένοπλες ομάδες εξαρχικÏŽν τρομοκρατο�σαν τον ΕλληνισμÏŒ της περιοχής, με αποτέλεσμα να κλείνουν οι ναοί και δολοφÏŒνησαν τον Έλληνα δάσκαλο Θωμά Παπαγεωργίου. Τον ΟκτÏŽβριο του 1903 ο μητροπολίτης Δράμας ΧρυσÏŒστομος επισκέφτηκε το Κάτω ΝευροκÏŒπι και ο ναÏŒς άνοιξε ξανά για τους Πατριαρχικο�ς και τους Εξαρχικο�ς, αλλά την ήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου 30 ένοπλοι εξαρχικοί συνέλαβαν στον ναÏŒ και δολοφονήσαν έξω απÏŒ την κωμÏŒπολη τους πατριαρχικο�ς επίτροπους του ναο�, Ιωάννη Ζαφεφίου, ΝικÏŒλαο ΓερμανÏŒ, το γιο του ΓεÏŽργιο και το δάσκαλο Κ. Χρηστίδη. Τα αιματηρά επεισÏŒδια συνεχίστηκαν και το 1906 καθÏŽς 300 Εξαρχικοί περικ�κλωσαν το Κάτω ΝευροκÏŒπι και σκορπίσανε για τρεις ÏŽρες τον τρÏŒμο στην κωμÏŒπολη δολοφονÏŽντας τους πατριαρχικο�ς προεστο�ς . Ο ΝαÏŒς ανήκει στον αρχιτεκτονικÏŒ τ�πο της καμαροσκεπο�ς τρίκλητης βασιλικής με δωδεκάπλευρο τρο�λο και περίστωο τριÏŽροφο κωδωνοστάσιο. Ο γυναικωνίτης στην νÏŒτια και βÏŒρεια πλευρά του ναο� απολήγει σε παρεκκλήσια αφιερωμένα αντίστοιχα στον Άγιο Κωνσταντίνο και Ελένη και στην Κοίμηση της ΘεοτÏŒκου. Η εικονογραφία του ναο� απÏŒ τον 19ο αιÏŽνα έχει καταστραφεί και τα μÏŒνα τμήματα που διασÏŽζονται είναι στην καμάρα του ναο� και σε κάποια μέρη του ιερο� Βήματος. Το τέμπλο ξυλÏŒγλυπτο του 19ου αιÏŽνα, στην άνω πλευρά του φέρει τρεις ζÏŽνες εικÏŒνων και ημικ�κλιο με διάτρητη διακÏŒσμηση στο πλάτος του κεντρικο� κλίτους στο οποίο βρίσκεται ο ΣταυρÏŒς και τα Λυπηρά. Οι περισσÏŒτερες φορητές και δεσποτικές εικÏŒνες έχουν εικονογραφηθεί μεταξ� 1868 – 1873. Κάποιες απÏŒ αυτές είναι δημιουργίες του γνωστο� Ζωγράφου ΓεÏŽργιου Γεωργιάδη απÏŒ το Άνω ΝευροκÏŒπι, σημερινÏŒ ΓκÏŒρτσε Ντέλτσεφ . Απ αυτές ξεχωρίζει η εικÏŒνα του Αγίου Δημητρίου με τις μορφές της σε χρυσοκέντητες πολυτελείς φορεσιές. Επίσης την ίδια παλαιÏŒτητα έχουν τα βημÏŒθυρα, ο επισκοπικÏŒς θρÏŒνος, ο άμβωνας και δ�ο μεγάλα ξυλÏŒγλυπτα προσκυνητάρια.