Ιε�ά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης

Το Παγγαίο ÏŒρος φιλοξενεί εδÏŽ και 16 αιÏŽνες το αρχαιÏŒτερο μοναστηριακÏŒ κτίσμα της Μακεδονικής γης, τήν Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Υπεραγίας ΘεοτÏŒκου της Εικοσιφοινίσσης. Κατά την παράδοση ο επίσκοπος Φιλίππων ΣÏŽζων, πο� έλαβε μέρος στην Δ΄ Οικουμενική Σ�νοδο το 451 μ. Χ., ίδρυσε ναÏŒ και μοναστικÏŒ οικισμÏŒ στή θέση Βίγλα, 50 μέτρα ανατολικά της σημερινής Μονής. Το 518 μ.Χ. - κατά άλλη εκδοχή στα τέλη του 8ου αιÏŽνα.- φτάνει στο Παγγαίο απÏŒ τα ΙεροσÏŒλυμα, ο πρÏŽτος κτήτορας της Μονής, ο Άγιος ΓερμανÏŒς, ο οποίος και ξεκινά τήν ανοικοδÏŒμηση του Μοναστηριο� στη σημερινή του θέση. Κατά τον 11ο αιÏŽνα κτίσθηκε εκ νέου το «ΚαθολικÏŒ» της Μονής και το Μοναστήρι ανακηρ�χτηκε «ΣταυροπηγιακÏŒ». Νέα λάμψη γνÏŽρισε η Μονή το έτος 1472, ÏŒταν σ’ αυτήν αποσ�ρθηκε ο παραιτηθείς απÏŒ το θρÏŒνο του ΟικουμενικÏŒς Πατριάρχης Άγιος Διον�σιος ο Α΄, ο οποίος και κατονομάζεται ως ο δε�τερος κτήτορας του Μοναστηριο�. Στην εποχή του η Μονή απέκτησε μεγάλη ακμή και αίγλη και ως προς τον αριθμÏŒ τον μοναχÏŽν και ως προς τις κτιριακές εγκαταστάσεις. Ανάμεσα στις πολλές περιπέτειες πο� γνÏŽρισε ἡ Μονή κατά την ιστορική διαδρομή της ξεχωρίζει η σφαγή τον 172 μοναχÏŽν της απÏŒ το�ς Οθωμανο�ς στις 25/8/1507. Στα χρÏŒνια πο� ακολο�θησαν η Μονή έγινε πνευματικÏŒ και εθνικÏŒ κέντρο για την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Ανέπτυξε πλο�σια δράση για την ενίσχυση το φρονήματος τον καταπιεσμένων Ελλήνων τÏŒσο κατά την Τουρκοκρατία, ÏŒσο και κατά τον ΜακεδονικÏŒ ΑγÏŽνα, ιδιαίτερα δε κατά την περίοδο της αρχιερατείας το Αγίου ΧρυσοστÏŒμου Δράμας. Στην Νερά Μονή λειτο�ργησε ἡ περίφημη Ελληνική Σχολή. Η Μονή κατείχε εκατοντάδες πολ�τιμα κειμήλια, πολ� μεγάλης θρησκευτικής και ιστορικής αξίας. Ιδιαίτερα αξιÏŒλογη ήταν ἡ Βιβλιοθήκη της Εικοσιφοινίσσης. Πριν απÏŒ τη σ�λησή της περιλάμβανε τουλάχιστον 1300 τÏŒμους, απÏŒ το�ς οποίους ο 430 ήταν κÏŽδικες χειρÏŒγραφοι σε περγαμηνή ἤ χαρτί, ο δε υπÏŒλοιποι έντυποι. Υπήρχαν 567 τÏŒμοι παλαιοτήτων βιβλίων με κλασσικο�ς Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς, καθÏŽς και με βυζαντινο�ς λογίους, ÏŒπως και άλλες σπανιÏŒτατες έντυπες εκδÏŒσεις του 16ου και 17ου αιÏŽνος. Η ανοικοδÏŒμηση της Μονής ξεκίνησε εντατικά το 1965 απÏŒ τον μακαριστÏŒ Μητροπολίτη Δράμας κυρÏŒ Διον�σιο (1965-2005), στον οποίο επάξια ανήκει η τιμή του τρίτου κτήτορα. Τα περισσÏŒτερα χειρÏŒγραφα, χάρη σε φιλÏŒτιμες ιδιωτικές επιστημονικές προσπάθειες, έχουν εντοπίστε. Τα πιο πολλά απÏŒ αυτά βρίσκονται σήμερα στο Κέντρο Σλάβο-ΒυζαντινÏŽν ΣπουδÏŽν «IVAN DUJÄŒEV» του Πανεπιστημίου «SV. KLIMENT OHRIDSKI» της ΣÏŒφιας. Το ίδιο ισχ�ει και για τα περισσÏŒτερα κειμήλια.