Τέμενος Διδυμοτείχου (Τζαμί Βαγιαζήτ)

Στην κεντρική πλατεία του Διδυμοτείχου, στη βάση του λÏŒφου, ÏŒπου εντοπίζεται το βυζαντινÏŒ ΔιδυμÏŒτειχο, υψÏŽνεται το λεγÏŒμενο τζαμί Βαγιαζήτ, ένα απÏŒ τα πιο μεγαλÏŒπρεπα οθωμανικά τεμένη στον ελλαδικÏŒ χÏŽρο. Ιδρυμένο πάνω στο δρÏŒμο που οδηγο�σε στην κ�ρια π�λη του κάστρου αποτέλεσε το κέντρο βάρους της οθωμανικής πÏŒλης που αναπτ�χθηκε έξω απÏŒ αυτÏŒ. Σ�μφωνα με παραδÏŒσεις που ανάγονται στην εποχή του Το�ρκου περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή (16ος αι.), η ανέγερση του άρχισε απÏŒ τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ τον Γιλντιρίμ (ΚεραυνÏŒ), αλλά δεν ολοκληρÏŽθηκε λÏŒγω των προβλημάτων που η επέλαση των ΜογγÏŒλων στη Μικρά Ασία δημιο�ργησε στα εσωτερικά του κράτους του. Σ�μφωνα με την κτητορική επιγραφή που υπάρχει πάνω απÏŒ την κεντρική είσοδο, την ανέγερση του τεμένους παρήγγειλε ο σουλτάνος Μεχμέτ, γιος του Βαγιαζήτ. Το τέμενος εγκαινιάστηκε το Μάρτιο του 1420. Δε�τερη επιγραφή πάνω απÏŒ την πλάγια είσοδο μας πληροφορεί ÏŒτι την ανοικοδÏŒμηση ανέλαβε ο Kadi του Διδυμοτείχου Seyyid Ali, έκτισε ο Dogan bin Abdullah και μηχανικÏŒς ήταν ο Ivaz bin Bayezid. Είναι επομένως κτίσμα του Μεχμέτ Α΄ (1413-1421). ΑυτÏŒ το χρονικÏŒ πλαίσιο δίνει και η δενδροχρονολÏŒγηση (1418). 
ΠρÏŒκειται για ένα τετράπλευρο κτίριο με πάχος περιμετρικÏŽν τοίχων περί τα 2,50 μ. Τέσσερις ογκÏŽδεις πεσσοί διαμορφÏŽνουν στον εσωτερικÏŒ χÏŽρο ένα κεντρικÏŒ τετράπλευρο και τέσσερις επιμήκεις χÏŽρους γ�ρω απÏŒ αυτÏŒ. Δυο σειρές παραθ�ρων, μια στο �ψος του δαπέδου και μια ψηλÏŒτερα, εξασφαλίζουν το φωτισμÏŒ του αχανο�ς χÏŽρου. Η κ�ρια είσοδος ανοίγεται στη νÏŒτια πλευρά. ΠλαισιÏŽνεται απÏŒ ένα εντυπωσιακÏŒ πυλÏŽνα που διακÏŒπτει τον στιβαρÏŒ και αδιάρθρωτο ÏŒγκο της εξωτερικής ÏŒψης. Οι πλευρικές είσοδοι ανοίγονται απÏŒ μια στην ανατολική και δυτική πλευρά. Στη νοτιοανατολική γωνία, ενσωματωμένος στο περίγραμμα του κτιρίου, αλλά με δική του εξωτερική είσοδο, υψÏŽνεται ο κομψÏŒς και παν�ψηλος μιναρές. Αρχικά είχε έναν εξÏŽστη. Το 1913, ÏŒταν οι Το�ρκοι ανακατέλαβαν το ΔιδυμÏŒτειχο ξανάκτισαν το ανÏŽτερο τμήμα του μιναρέ που είχε γκρεμιστεί και πρÏŒσθεσαν δε�τερο εξÏŽστη, ψηλÏŒτερα απÏŒ τον πρÏŽτο. 
Είναι κτισμένο με χυτή τοιχοποιία που επενδ�εται στα πρÏŒσωπα με πÏŽρινους δÏŒμους σε επιμελημένες ισÏŒδομες σειρές. Στην πρÏŒσοψη συνδυάζεται με χαλαρÏŒ σ�στημα τοιχοποιίας. Τετράκλινη ξυλοστέγη στεγάζει σήμερα το μνημείο. Η στέγη αυτή προέρχεται απÏŒ την αλλαγή του αρχικο� σχεδίου. Τα στοιχεία της κάτοψης και τα πάχη των τοίχων συνηγορο�ν για μια θολωτή κάλυψη με δυο κεντρικο�ς θÏŒλους στον άξονα της εισÏŒδου και απÏŒ δυο σκαφοειδείς εκατέρωθεν, ενÏŽ οι αναμονές στην πρÏŒσοψη μαρτυρο�ν για πρÏŒβλεψη προστÏŽου που θα καλ�πτονταν απÏŒ τρεις χαμηλÏŒτερους θÏŒλους. Μετά την εγκατάλειψη του αρχικο� σχεδίου, πιθανÏŒν λÏŒγω του θανάτου του Σουλτάνου, επιλέχθηκε η ξυλοκατασκευή που εντυπωσιάζει με την τολμηρÏŒτητα του σχεδίου και την τεχνική της. Στο εσωτερικÏŒ και στον κεντρικÏŒ χÏŽρο διαμορφÏŽνεται διακοσμητικÏŒς θÏŒλος ο οποίος αποτελείται απÏŒ μικρές σανίδες, κατάλληλα προσαρμοσμένες μεταξ� τους και αναρτάται απÏŒ το κεντρικÏŒ τμήμα του ξ�λινου σκελετο� της στέγης. 
Στον νÏŒτιο τοίχο, πάνω απÏŒ το μιχράμπ (ιερÏŒ), σÏŽζεται παράσταση στην οποία απεικονίζεται ουράνια πÏŒλη. Η παράσταση εντυπωσιάζει με την κομψÏŒτητα των οικοδομημάτων, την ακρίβεια της απÏŒδοσης και την ποικιλία χρωμάτων. Οι υπÏŒλοιποι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με καλλιγραφικά γράμματα, ρητά και γνωμικά απÏŒ το Κοράνι, μικρές προσευχές και επικλήσεις ιερÏŽν προσÏŽπων.

Υπηρεσιακή Μονάδα: 12η Εφορία ΒυζαντινÏŽν Αρχαιοτήτων