Culture ()

Yarımadanın burnunda bulunan, Mehmet Ali Paşa’nın meşhur konağı 18. yüzyılın son dönemine ait Osmanlı sivil mimarisine çok güzel bir örnek teşkil etmektedir. Geniş cepheli, hayatlı evler tipinde iki katlı bir konaktır. Kagir giriş katı kiler ve ahırlardan oluşurken birinci katta yaşam alanlarıyla tuvalet ve yıkanma mekânları bulunmaktadır. Konakta haremlik ve selamlık, ayrıca gömme ahşap yüklüklerle yine ahşap tavan süslemeleri mevcuttur. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır. Evin güneyinde, Mehmet Ali Paşa’nın Heykeltıraş Constantine Dimitriadis tarafından yapılmış heykeli bulunmaktadır. Dimitriadis 
Mısır’a gitmiş, eserini gerçekleştirmek için fotoğraf, çizim ve çeşitli malzemeler toplamıştır. Paris’te kalıba dökülen heykel, Kavalalılar hanedanlığının kurucusu Mehmet Ali Paşa’yı at sırtında, eve dönerken ve kılıcını kınına sokarken betimlemektedir. Yine at sırtında benzer bir heykel de Mısır’da bulunmaktadır ancak bu defa kılıcını bir zafer hareketiyle havaya kaldırmış olarak betimlenmiştir. Mısır’daki heykel Kahire ve İskenderiye’de yaşayan Yunanlılar tarafından Kral I. Fuad’a hediye edilmiştir. Bu heykeli çevreleyen alan Mısır Kraliyet mimarı tarafından tasarlanmıştır. 

Adriani Drama kentine 11 kilometre uzaklıkta ve 160 metre yükseklikte inşaa edilmiştir; misafirperver ve güler yüzlü insanlarıyla, canlı bir yerleşim birimidir. Adriani üzüm üretimi için uygun topraklara sahip olduğundan dolayı üç şarap imalethanesi bu küçük köyün Yunanistan çapında tanınmasına yardımcı olmuştur.Adriani’nin güneybatısında yer alan ve 200 metre uzaklıkta olan Kolimbes tepesinde bulunan mezar taşları yazılarından ve paralarından Roma dönemi kalıntılarının yer aldığı anlaşılmaktadır.

Aeriko Kalesi, Stavroupoli’den 18 km uzaklıktaki Mirtousa Köyü’nde bulunmaktadır. Yaklaşık M.ö. 340 yılında bölgeyi kontrol edebilmek amacıyla 614 m yüksekliğe inşa edilmiştir. Bizans döneminde kaleye kral Bulgar-kıran Aleksios Komninos’un ve diğer Bizans krallarının orduları yerleşmiştir. Günümüzde sadece harabeleri kalmıştır. Ancak dört çekişli araçla ulaşılabilir.

Maara Mağarası’nın üzerindeki tepenin doruğuna geç Roma dönemi veya Bizans döneminde surlar inşa edildi. Birçok bölümünde yüksekliği 1 ile 3 m, kalınlığı ise 1,30 m’ye ulaşmakta. Bu surlar kent (büyük ihtimalle Agiti’nin sağ tarafında bulunan yerleşim yeri) sakinlerinin ovayı ve geçişleri kontrol etme imkânı veriyordu.

Pazartesi - Cumartesi. 10:30 - 17:00.
Pazar ve tatil günleri: 10:00 - 17:30.

Kavala şehrinden 15 km uzaklıkta ve Filipi arkeoloji bölgesinin neredeyse yanı başında. Bölgedeki Zigakti nehrinde, Apostolos Pavlos Avrupa’nın ilk Hristiyanı Lidya’yı vaftiz etti. Günümüzde vaftizlerin ve düğünlerin yapıldığı vaftiz yeri olarak kullanılmakta, her yıl Filipili Aya Lidia yortusunda (20 Mayıs) aynı noktada Hıristiyanlar vaftiz edilmektedir. 

Mevki: Kato Vrontou köyü, Drama"nın Kato Nevrokopi Belediyesi’nin en güney kısmında bulunmaktadır. 650 metre yükseklikte dağ ve ormanla çevrilmiştir. Bölgenin yerel geleneksel mimarisi ve Bizans sonrası Agia Theodora kilisesi en önemli yapı örneğidir. Eskiden kilise köyün merkezi iken daha sonra köyün alt kısmında kalmıştır. Kilise, ahşap çatılı kadınların ayin izlediği balkon, batı ve güney kısmında üstü kapalı sofa olmak üzere üç nefli kilise tarzındadır. Kilisenin ilk yapıldığı zamandan kalma freskler muhafaza edilmektedir. Ana kemerin ahşap oymalı teblosu Serezli ustalardandır. Tebloda bulunan ikonalar 1974 te yapılan özel bir restorasyondan sonra çok iyi bir durumda bulunmaktadır. Kilisede daha önce yer alan ikonalar daha sonra sıva ile kapatılmıştır. Kilisenin papazı, Metropolün yardımı ve Kavala Bizans Arkeolojisi Müdürlüğü’nün işbirliği ile yavaş yavaş kilisenin ikonalarının güzelliklerini ortaya çıkarma restorasyonuna başlamışlardır. Çan kulesinin ilk şekli 1947-1950 senelerine kadar zarar görmesine kadar ahşaptı. 2004 yapılan yeni çan kulesinde eski çanlar kullanılmaktadır. Kilise perhizin ilk cumartesi günü olan Agia Theodora gününü kendi yortusu olarak kutlamaktadır.

Mevkii: Kalithea. Agios Athansios köyün batı ucunda bulunur. Bu kilise 1832 ile 1835 arasında inşa edilmiştir. Kutsal kilisenin çatısının orta ve tüm iç desteklerinin eskimesi sebebiyle restorasyonuna karar verildi. Yerli ve yabancı destekçilerin maddi desteğiyle çalışmalar 1992de başladı ve 1997’ye kadar sürdü. Kilisenin orijinali tek mekânlı bazilika, kubbesiz üç koridorlu ahşap çatılıydı. Kilisede kadınlar bölümü ve hayat bölümü mevcut; Çan kulesi (kazınma yazıttan da kanıtlandığı gibi) 1864 yılında kesme taştan inşa edilmiştir. Kilisenin duvarları daha iyi akustik için kullanılan pitharia kullanılarak bir metrelik kerpiçten inşa edilmiştir; çatı ise on iki ahşap kiriş üzerinde durmaktadır. Orijinal teblo tepesinde tek bir ahşap kabartma bulunan ahşap bir yapıydı. 1960 yılında yıkılmış ve günümüze kadar ulaşan tuğla ile inşa edilmiştir. Çok iyi durumda olmasalar da, kilisenin sadece sağ ve sol kapılarında bulunan iki fresk kurtarılabilmiştir. Piskoposluk minberi orijinal halindedir; alt kısmında iki adet ahşap oyma aslan başıyla sade ve ahşaptandır. Zemin başta yarı işlenmiş levhalarla döşenmişti fakat 1960 yılında yapılan çalışmalarda mozaik döşendi ve dış dehlize bugünkü şekli verildi. Kilisenin girişinin derinliği yaklaşık dört basamaktır. Köyün yaşlı sakinlerinin anlattıklarına göre bu bina savaş döneminde kadın ve çocukları düşman ateşinden korumak için sığınak olarak kullanılmıştır. Ayrıca Tanrı’nın yanına gidenlerin kilisenin doğu tarafına gömüldüğü söyleniyor. 1997’de yapılan çalışmalarla kilisenin mimarisi tek mekan bazilikadan kubbeli haç planına dönüşmüştür. Kilisenin bahçesinde levhaya göre 1864 inşa edilmiş olan okul binası vardı. 1960’larda yıkılmış ve temelleri üzerine Kutsal Kilise’nin etkinlik salonu inşa edilmiştir.

Doksato’nun değerli binası, köyün merkezinde bulunan Kutsal Agios Athanasios Kilisesi’dir; 1867’de Doksato Köyü’nün her yaştan ve sınıftan Hıristiyan sakinlerinin destek ve yardımıyla inşa edilmiştir. Dönemin Osmanlı yöneticileri cami minarelerine benzememesi için kubbe yapımına izin vermediklerinden bu kilise basit bir bazilika mimarisine sahiptir. O dönemde Doksato’yu ele geçirmiş olan Türkleri tahrik etmemek için dışı bir depoya benzer olarak inşa edilmiştir. İçerinin görülmemesi için pencereler yüksek yapılmıştır. Bugünkü mezarlığın yerinde olan eski Agios Athansios Kilisesi’nin yerine yapılmıştır. Yerel laografiye göre eski Doksatolular “Sonunda Agios Thanasis’e gideceğiz” derlermiş; bu da bize hem Doksato sakinlerinin espri anlayışı hem de kilisenin eski yeri hakkında bilgi vermektedir. Kilisenin girişi batı tarafında hala bugün de var olan gömme bir levhanın altından peristil ile inşa edilmiştir ve iç dehlizi ayırmaktadır. Daha sonradan dış dehliz de inşa edilince kilisenin alanı genişledi ve giriş kapısı bugünkü halini aldı. Bu giriş sadece Pazar Günleri açılırdı. İç kısmında üç ayrı bölüm ve kadınlara ait bölüm vardır. Ağaç gövdesi, alçı ve samandan yapılmış kolonlar kilisenin mimarisinde önemli rol oynar. Kolon başları Korinth tipidir. Tavan ahşaptandır ve Pantokrator ikonası resmedilmiştir. Zemin mermerden yapılmıştı ve tam merkezinde bugün zorlukla görülebilen çift başlı kartal bulunmaktadır. El yapımı, ahşap işlemeli ikonalı kısım ise olağanüstü bir sanata işaret eder; o da ekonomik sıkıntılar yüzünden onarılamamış ağaç gövdeleri üzerine oturtulmuştur. Aynı nedenden dolayı mihrabı minberden ayıran kısmın üst tarafında da ahşap eksiktir (İpiros Bölgesi Ustalarının eseri). Doksato ve Horisti Köylerinin önde gelen ailelerinin bağışı olan 1870 tarihli ikonalarla süslüdür. Mitropolis, İkosifinisi ve Horisti eski kiliselerine benzer. Ayrıca Kutsal Masa, Taht, Minber ve İncil Kürsüsü de el yapımı ahşap işlemelerle süslüdür. Tarihi kaynaklar kandillerin Avusturya yapımı olduğuna işaret eder. Giriş avlusunda bayram kutlamaları için gölgelikli bir kürsü bulunuyordu. Kilisenin arka bölümünde ise o dönemlerde bir Erkek ve bir Kız Okulu bulunuyordu. Çan kulesi mermerdendir ve 1893 yılında inşa edilmiştir; daha eskiden üzerinde bir doğal afetle yıkılan bir saat varmış. Bölgenin en güzel kiliselerinden biridir ve olağanüstü bir sanat eseridir. Dördüncü katta iki çan bulunmaktadır. Çan kulesinin yüksekliği konusunda Osmanlılar’ın itirazları olmuştur; çünkü Osmanlılar Ortodoks çan kulesinin, bugünkü Doksato Belediyesi’nin bulunduğu yerde olan Osmanlı cami minare boyunu geçmesini istememişlerdi. Çözüm olarak aynı boyda yapılmasına karar verilmiştir. Doksatolular tüm zeminin bile yükseltilmesini düşünmüşlerdi; sadece ve sadece çan kulesinin minare boyunu geçmesi için. 1913 felaketinde kilise yangından küçük zararlar almıştır. Aynı yıl kilisenin ana kapısının yeri de bugünkü şekliyle değiştirilmiştir. Bakanlar Kurulu kararıyla kilise “tarihi eser” kapsamına alınmıştır. Yıllar geçtikçe ve kilisenin yerlilerin çeşitli bayram ve özel gün kutlamaları için toplanmasında büyük önem teşkil etmesiyle yenileme ihtiyacı doğmuştur. Kilisenin restorasyonunu 1997-2005 yılları arasındaki kurula birlikte Aggelos İoannis üstlenmiştir. Restorasyon çatıdan başlayıp kilisenin içine devam etmiştir. Duvarlar boyanmış ve süslenmiştir; yine ikona duvarının 1870 yılındaki eski rengi olan yeşil renk kullanılmıştır. Çan kulesinin temizlenmesinden sonra kilisenin açılış gününe dair bir levha bulunmuştur; bu levha günümüze kadar çimento altında kalmıştı. O dönemin papazının topladığı gümüş kandiller, kristal avizeler bu çalışmaya da ışık tutmuştur; ayrıca Doksato mezarlığı ve kilise deposunda saklı tutulan birçok sanat eseri de (1870) restorasyon sırasında ortaya çıkmış, bakımları yapılmış ve bugün ziyaretçilerin rahatlıkla görebileceği şekilde, başlangıçta bulundukları yerlere konmuştur. Bu kilise günümüzde ziyarete açıktır ve küçük bayramlarda, cumartesileri ve bazı pazarları özellikle de kış mevsiminde kilise olarak da işlev görmekte ve kilise gece nöbetleri de yapılmaktadır.

Nevrokopi"nin merkezinde bulunan Agios Dimitrios Kilisesi, Nevrokopi metropolitinin 1901’deki ifadesine istinaden 1866’da inşa edilmiştir. Bulgarların kendi eksarhlarını kurmalarından sonra Bulgarların bu kiliseyi elde etme isteğinden kutsal Agios Dimitrios Kilisesi çok önemli olaylara şahit olmuştur. 1899 a kadar ana ayin Yunanlılara ve Bulgarlara Yunanca olarak yapılıyordu ama Bulgarların taleplerinden ve çıkan olaylardan ötürü kilise Osmanlılar tarafından kapatılmıştır. Osmanlıların 1901 de kilisenin tekrar açılışına izin vermesinden sonra metropollerin ve eksarhların ayin yapma yöntemleri aralarında anlaşmazlıklar başlamıştır bu da çok kötü bir sonuç getirmiştir. Silahlı eksarh gruplar bölgedeki Yunanlıları korkutmaları sonucunda kilise kapatılıp yunanlı öğretmen Thomas Papageorgiou katledilmiştir. 1903 Ekim ayında Drama Metropoliti Hrisostomos’un Kato Nevropoki"yi ziyaretinden sonra kilise tekrar Yunanlı ve Bulgarlara açılmıştır ama Agios Dimitrios kilisesinin yortu kutlamasında 30 silahlı Bulgar kiliseye baskın yapıp yakaladıkları kilisenin mütevelli heyetinden İoannis Zaferiou, Nikolaos Germanos ve oğlu Yorgos ve öğretmen K.Hristidis"i kasabanın dışında katletmişlerdir. Bu kanlı olaylar devam etmiştir. 1906 da 300 Bulgar Kato Nevrokopiyi kuşatıp üç saat boyunca Yunanlı ileri gelenleri katlederek kasabaya korku saçmışlardır. Kilise üç nefli bazilika mimarisi tarzında olup 12 köşeli kubbe ve üç katlı çan kulesinden oluşmaktadır. Kilisenin güney ve kuzey bölgesinde bulunan kadınların ayın izlediği balkonlar, Agios Konstantinos ve Eleni ve Meryem Ana’nın vefatı için ithaf edilmiş küçük şapel ile sona ermektedir. Kilisenin 19. yüzyıldan kalan ikonaları zarar görmüş olup kurtarılmış kısımlar kilisenin kemeri ve kutsal bölgesinde bulunmaktadır. 19. yüzyıl ahşap tebloda orta nefe tekabül eden kısmın üstünde üç sıra resim, yarım daire şeklindeki süslemenin üstünde haç ve değerli resimler bulunmaktadır. Çoğu taşınabilir despotların resimleri 1868-1873 yılları arasında resmedilmiştir. Bunlardan bazıları Ano Nevrokopi bugünkü ismi Gorçe Delsef"den olan tanınmış ressam Yorgiadis Yorgos"a aittir. Bunlardan Agios Dimitrios Kilisesi’nin altın sırmalı gösterişli görünümü kendini göstermekte olup aynı eski zamandan kalma piskoposluk koltuğu, minber ve iki büyük ibadetgâh bulunmaktadır.

Köyün 1500 metre köyün batısına doğru mesafede Taggala bölgesinde görkemli Agios Minas Kilisesi çam ormanının içinde kendini göstermektedir. Kilise Agios Minas, Agios Viktoros, Agios Vikentos ve Agios Stefanidos anısına 11 Kasımda yortusunu kutlamaktadır. Yortudan bir gün önce esperino (akşam) duası okunmakta. Yortunun olduğu gün dini tören yapılmaktadır. Kalabalık dindar topluluğu dua etmek ve duada bulunmak için kiliseye panayır gününde akın etmektedir.

1848’de inşa edilen Agios Nikolaos’un olağanüstü ahşap işçiliğine sahip bir teblosu ve mihrabı vardır. Kilisenin mimarisi kemerli, kadınlar bölümü ve hayat bölümü ile üç mekânlı, ahşap çatılı bazilikadır. 1848 ve 1951 yıllarına ait ikonalarının bulunduğu vaaz kürsüsü ve teblo günümüze ulaşmıştır. Kilisenin batı girişinin üst kısmındaki nişte Agios Nikolaos’a ithaf edilen ikonada 1877 tarihi okunmaktadır. Bu Azize ait günde, kilisedeki ayinden sonra köyün ev hanımları tarafından inançlılara, zengin çeşitte yerel tatlılar sunulur.

Kilisenin dış dehlizinde bulunan taştan bir tabelada yazdığına göre kilise 20 Şubat 1884 te inşa edilmiştir. Bu tabelada başrahip Germanos Mihailidis mimar Dukas Lazaropolitis de yazılıdır. Orada oturanların ilk düşüncesi kilisenin Hıristiyan mahallesinin merkezinde inşa edilmesiydi. Sonuçta şimdiki yerine inşa edilmiştir eskiden yerinde küçük bir kilise vardı. Kilisenin avlusunun etrafında bulunan çınarların tahmini yaşları 300 ile 400 seneyi geçtiği düşünülmektedir; bu da bir önceki küçük kilisenin ilk Bizans sonrası döneminden olduğunu göstermektedir. Kilisenin tamamlanması köyün ve bölgenin cemaatinden toplanan aidat paralarıyla olmuştur. Köyün nüfusu 70-80 aileydi onlar tasarruflarıyla, bilfiil çalışmalarıyla Germanos Mihailidis önderliğinde mimar Dukas Lazaropoliti gözetiminde dini isteklerini gerçekleştirmeye cesaret etmişlerdir. Küçük kilisenin yerine bugünkü kilise inşa edilmiştir. İçinde kullanılan teknik ve malzeme o zamanın ve bölgenin taşı ve toprağıydı. Taş köyün karşısındaki dağdan eşeklerle getirilmiş ve taşımaya Türk sakinleri yardım etmişlerdir. Ustalar Kozani şehrindendi. Kilise öncelikle taşla inşa edilmiş olup 1965’te sıvayla kaplanmış ve kadın ayin izleme balkonu ilave edilmiştir. 25 sene sonra tam olarak 2007’de kilisenin rahibi ve kilisenin komitesi Drama Metropoliti Pavlos"un izniyle kilisenin ilk taş haline döndürülmesine karar verdiler, hem tarihi anlamı açısından hem de güzellik katacağını düşündüklerinden. Yeniden restorasyonu için Agios Nikolaos cemiyetinden Karras Dimitris kişisel çalışmasını da katmıştır. Üç nefli ahşap çatılı bazilika tarzındadır. Kilise üç bölümden oluşur. Asıl ana bölümde ortadaki kolon iki yandaki kolonlardan daha büyüktür. Sağda piskopos koltuğu solda vaaz kürsüsü her iki tarafta da oranlı ilahi okuyanlar. Solda kadınların sandalyeleri sağda erkeklerin sandalyeleri yer almaktadır. Kutsal bölümde ahşap sehpa bulunmaktadır. Teblo ve ikonalar başta böyleydi alçıdan yapılmış altın rengine boyanmış kartal ilavesi vardı. Teblonun alt sırasında altı ikona bulunmakta, Hz. İsa, Meryem Ana, Prodromos Yannis, Aziz Nikolas, Cebrail, Baş Melek Mikail. Her birinin altında dindarların dua etmeleri için aynı ikonaların daha küçük resmedilmiş ikonaları vardır. İki kafalı altın renginde kartallar ilave edilmiştir. 20 yüzyılın başlarında holü olan dış bölüm, dört sütun ve çan kulesi ilave edilmiştir. Sütunların desteklediği üst kısım ilave edilmiştir ki bu da kadın ayin izleme balkonunun ilave kısmıdır. Zemini ahşaptır buraya ulaşma iç merdivenle sağlanıyor. Bunu kilisenin ana bölümündeki yükseltilmiş pencerelerden anlıyoruz. Bugün buraya ulaşmak ilaveden sonra kilisenin dış merdivenlerinden oluyor. Merdiven kadın ayin izleme balkonundan soldaki çan kulesine çıkıyor. Soldaki çan kulesinin tersine sağdakine ulaşmak mümkün değil, bunun altında girişteki yazıhane bulunmaktadır. Kilisenin bir özelliği de ana nefte küçük bir kubbe vardır. Kubbenin içinde Kadiri Mutlak ikonası yer almaktadır zamanın geçmesiyle nem yüzünden zarara uğramaktadır korunma ve bakımı gerekmektedir.

Yetkili Merci: Kutsal Zihni ve Nevrokopi Metropolitliği 
Tel: +302324022243